blogi nowe

Dystymia – diagnoza, objawy i leczenie zaburzenia

Dystymia – diagnoza, objawy i leczenie zaburzenia

Dystymia to przewlekłe zaburzenie depresyjne, które znacznie utrudnia funkcjonowanie człowieka w najważniejszych obszarach życia. Sprawdź, czym dystymia różni się od depresji, jakie są objawy dystymii i na czym polega leczenie tego zaburzenia.

Dystymia objawia się uporczywym, przewlekłym złym samopoczuciem, przygnębieniem i brakiem energii do życia. Zwykle wiąże się również z cierpieniem lub upośledzeniem życia osobistego, rodzinnego, społecznego, edukacyjnego, zawodowego lub innych, ważnych obszarów funkcjonowania człowieka. Lżejsze niż w klasycznej depresji, stany depresyjne w dystymii utrzymują się dłużej niż 2 lata. Nie można więc uznać ich za epizody. W dogłębnym zrozumieniu dystymii pomagają międzynarodowe klasyfikacje chorób i zaburzeń psychicznych, opisujące objawy kliniczne i podstawowe kryteria diagnostyczne.

Klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, DSM-5 (ang. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, wyd. V) uwzględnia osiem różnych zaburzeń depresyjnych, każde z własnymi kryteriami diagnostycznymi, są to:

  • dezorganizujące zaburzenie regulacji nastroju,
  • większe zaburzenie depresyjne (w tym epizod większego zaburzenia depresyjnego),
  • uporczywe zaburzenie depresyjne (dystymia),
  • przedmenstruacyjne zaburzenie dysforyczne,
  • zaburzenie depresyjne wywołane substancją lub lekiem,
  • zaburzenie depresyjne spowodowane stanem ogólnomedycznym,
  • inne określone zaburzenie depresyjne,
  • nieokreślone zaburzenie depresyjne.

Większe zaburzenie depresyjne trwa zwykle ok. 6 miesięcy i zaczyna się od pojedynczego epizodu. Szacuje się, że ok. 20 proc. epizodów przechodzi w stan przewlekły. U połowy pacjentów dojdzie do nawrotu depresji przed upływem roku, z kolei aż 85 proc. z nich doświadczy nawrotu w ciągu swojego życia. Choć zaburzenia depresyjne i próby samobójcze występują częściej u kobiet niż u mężczyzn, ryzyko popełnienia samobójstwa jest w tej grupie niższe.

Czym jest dystymia?

Dystymia ujęta została również w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób – ICD-11 (ang. International Classification of Diseases, 11th Revision), gdzie zaliczana jest do zaburzeń psychicznych, behawioralnych i neurorozwojowych, jako jedna z podgrup zaburzeń nastroju.

Zaburzenia nastroju w ICD-11 dzielą się na:

  • zaburzenia dwubiegunowe i inne współwystępujące zaburzenia,
  • zaburzenia depresyjne,
  • inne określone zaburzenia nastroju.

Zaburzenia depresyjne dzielą się z kolei na:

  • pojedynczy epizod zaburzenia depresyjnego,
  • nawracające zaburzenia depresyjne,
  • dystymię,
  • mieszane zaburzenia depresyjne i lękowe.

Dystymia charakteryzuje się uporczywym nastrojem depresyjnym, który trwa co najmniej dwa lata lub dłużej i towarzyszy pacjentowi przez większość dnia, niemal codziennie. U dzieci i młodzieży obniżony nastrój może objawiać się wszechobecną drażliwością. Depresyjnemu nastrojowi towarzyszą dodatkowe objawy, m.in.:

  • pogorszenie koncentracji i uwagi, niezdecydowanie,
  • brak energii do wykonywania obowiązków,
  • niska samoocena, poczucie winy i beznadziejności,
  • brak wiary w przyszłość,
  • zaburzenia snu (bezsenność lub wzmożona senność),
  • zmniejszony lub zwiększony apetyt,
  • osłabienie lub zmęczenie.

Co ważne, w ciągu pierwszych 2 lat trwania dystymii nigdy nie wystąpił 2-tygodniowy okres, w którym liczba i czas trwania objawów byłyby wystarczające, aby spełnić wymagania diagnostyczne dla epizodu depresyjnego. Pacjent nie miał również epizodów maniakalnych, mieszanych lub hipomanicznych.

dystymia

Dystymia a depresja – czym się różnią?

Zastanawiasz się, czym dystymia różni się od depresji? Różnice wynikają nie tylko z definicji, ale przede wszystkim z nasilenia objawów i ich remisji w danym czasie. Większe zaburzenie depresyjne, które nazywamy klasyczną depresją, charakteryzuje się występowaniem odrębnych epizodów. Epizod depresyjny trwa co najmniej 2 tygodnie (chociaż większość epizodów trwa znacznie dłużej) i wiąże się z wyraźnymi zmianami w zakresie afektu, poznania i funkcji neurowegetatywnych człowieka, po czym dochodzi do remisji. Diagnoza depresji na podstawie pojedynczego epizodu jest możliwa, ale w większości przypadków zaburzenie ma charakter nawracający. Po ustąpieniu objawów następuje poprawa nastroju, po czym dochodzi do kolejnego, dewastującego życie epizodu depresyjnego.

Dystymia to przewlekła postać depresji. Uporczywe zaburzenie depresyjne można rozpoznać, gdy zakłócenie nastroju trwa co najmniej 2 lata u osób dorosłych lub 1 rok u dzieci. Dokuczliwe objawy towarzyszą wówczas pacjentowi niemal codziennie, przez większą część dnia, utrudniając znacznie funkcjonowanie we wszystkich obszarach życia.

Dystymia – objawy fizyczne i psychiczne

Klinicznie dystymia charakteryzuje się istotnymi zaburzeniami w zakresie funkcjonowania procesów poznawczych, panowania nad emocjami oraz zachowaniem, które odzwierciedlają dysfunkcję procesów psychologicznych, biologicznych lub rozwojowych. Objawy mają charakter przewlekły, co oznacza, że nie występują dłuższe okresy poprawy nastroju, np. trwające dwa miesiące lub dłużej. Nie są jednak tak ciężkie, jak w klasycznej depresji. Nie odnotowuje się również epizodów maniakalnych, mieszanych lub hipomanicznych, które wskazywałyby na występowanie zaburzenia dwubiegunowego lub powiązanego.

W dystymii na pierwszy plan wysuwają się takie objawy, jak:

  • umiarkowane obniżenie nastroju,
  • gorsze samopoczucie, płaczliwość,
  • obojętność i niska samoocena,
  • uczucie przewlekłego zmęczenia,
  • anhedonia (brak zdolności do odczuwania pozytywnych emocji),
  • nadmierny samokrytycyzm, oskarżanie się i zamartwianie,
  • zwiększone napięcie i drażliwość,
  • postawy roszczeniowe,
  • obwinianie innych za wszystko,
  • poczucie bezradności, w tym wrażenie, że codzienne obowiązki i napotykane trudności są niemożliwe do przezwyciężenia,
  • pesymizm dotyczący przyszłości,
  • nadmierne rozpamiętywanie przeszłości,
  • wycofanie społeczne i zmniejszenie rozmowności.

Dystymii towarzyszy przy tym duża zmienność – wahania nastroju, nadmierna senność i bezsenność, lęk oraz otępienie, drażliwość i płaczliwość, zaburzenia apetytu. Ewentualne, okresowe wyrównanie nastroju rzadko utrzymuje się dłużej niż kilka tygodni.

Dystymia – leczenie chronicznej depresji

Nieleczona dystymia, jako chroniczna depresja, jest bardzo niebezpieczna dla zdrowia i życia człowieka. Jeśli zauważysz niepokojące objawy depresji u siebie lub bliskich, nie zwlekaj – zgłoś się po pomoc do specjalisty. Pierwsza konsultacja pomoże Ci zidentyfikować problemy, znaleźć ich przyczyny oraz ustalić plan działania. Leczenie dystymii polega na połączeniu psychoterapii z farmakoterapią. Za najbardziej skuteczną metodę uznaje się terapię poznawczo-behawioralną, dzięki której pacjent pod okiem doświadczonego psychoterapeuty ma szansę zrozumieć, co się z nim dzieje i rozpocząć naukę radzenia sobie z nasilającymi się objawami zaburzenia nastroju. Pozostając pod opieką lekarza psychiatry, osoba cierpiąca na przewlekłą depresję zazwyczaj otrzymuje również leki przeciwdepresyjne. Przy takiej strategii działania, leczenie dystymii może przynieść zadowalające efekty już po kilku miesiącach. Proces jest długotrwały i wymaga zaangażowania, na szali leży jednak powrót do życia w zdrowiu i szczęściu.

Wysoka wrażliwość – definicja, cechy, terapia

Wysoka wrażliwość – definicja, cechy, terapia

Czym jest wysoka wrażliwość? Jakimi cechami wyróżniają się osoby wysoko wrażliwe? Poznaj definicję terminu Highly Sensitive Person (HSP), którego autorką jest amerykańska psycholożka, Elaine Aron. Jej badania dowodzą, że wrodzona wrażliwość przetwarzania sensorycznego może zakłócać uczestnictwo w różnego rodzaju aktywnościach, a także utrudniać rozwój na wielu płaszczyznach, w tym społeczny. Jeśli należysz do osób, które przeżywają wszystko intensywnie, sprawdź, jak sobie z tym poradzić.

Wysoka wrażliwość określana jest w literaturze naukowej jako wrażliwość przetwarzania sensorycznego (z ang. Sensory Processing Sensitivity, SPS). Termin powstał na podstawie obserwacji i badań amerykańskiej psycholożki Elaine Aron oraz Arthura Arona w połowie lat 90. XX wieku. Okazało się, że SPS jest cechą wrodzoną, którą ma około 15–20 proc. populacji. Osoby wysoko wrażliwe (z ang. Highly Sensitive Person, HSP) charakteryzują się wysoką wrażliwością ośrodkowego układu nerwowego, głębokim przetwarzaniem bodźców wewnętrznych i zewnętrznych oraz tendencją do głębszego, bardziej wyrafinowanego przetwarzania informacji.

Osoby wysoko wrażliwe są bardziej uważne, zdolne do wychwytywania bez wysiłku subtelnych bodźców z otoczenia, które innym mogą wydawać się nieistotne. Wysoko wrażliwych wyróżnia również nadwrażliwość emocjonalna, złożone życie wewnętrzne, wzmożona reaktywność na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne, w tym ból i głód. Wysoko wrażliwi denerwują się w zderzeniu z tymi silnymi bodźcami. Dyskomfort mogą powodować np. głośne dźwięki, ostre światło lub wysoka temperatura. Co ważne, ludzie wysoko wrażliwi mogą mieć trudności w pełnym uczestniczeniu w życiu społecznym. Często też określają siebie mianem introwertyków, szukają prywatności, wyciszenia i unikają przytłoczenia. Wysoka wrażliwość nie jest jednak chorobą psychiczną.

Wrażliwość przetwarzania sensorycznego – definicja

Wrażliwość przetwarzania sensorycznego (z ang. Sensory Processing Sensitivity, SPS) to cecha temperamentu lub osobowości, która obejmuje zwiększoną wrażliwość ośrodkowego układu nerwowego i głębsze, poznawcze przetwarzanie bodźców fizycznych, społecznych i emocjonalnych. SPS charakteryzuje się:

  • tendencją do zatrzymywania się, aby sprawdzić swoje reakcje oraz odczucia w nowych sytuacjach,
  • większą wrażliwością na subtelne bodźce wewnętrzne i zewnętrzne,
  • zaangażowaniem głębszych strategii przetwarzania poznawczego w działania, które pozwalają poradzić sobie z doświadczeniami,
  • zwiększoną reaktywnością emocjonalną, zarówno pozytywną, jak i negatywną.

Elaine Aron opracowała model DOES, który definiuje pojęcie wrażliwości przetwarzania sensorycznego z czterech perspektyw.

Model DOES Elaine Aron – cechy osoby wysoko wrażliwej

Do atrybutów osób wysoko wrażliwych zgodnie z modelem DOES, opracowanym przez twórczynię terminu Highly Sensitive Person, Elaine Aron, należą:

  • D: depth of processing – głębokie przetwarzanie,
  • O: overstimulation – nadmierna stymulacja,
  • E: emotional reactivity and empathy – reaktywność emocjonalna i empatia,
  • S: sensing the subtle – wyczuwanie subtelności.

Wszystkie elementy modelu DOES współpracują ze sobą. Osoby wysoko wrażliwe przyjmują informacje, wyczuwają wiele niuansów wokół tych informacji, przetwarzają je dogłębnie, a następnie starają się połączyć to, co odkryją, z perspektywą całościowego obrazu, co pozwala im podejmować właściwe decyzje – takie, z którymi czują się dobrze. Właśnie dlatego przyjmuje się, że perspektywę szerszego obrazu często wyróżniają wartości humanistyczne i duchowe.

Osoby wysoko wrażliwie – przetwarzanie bodźców

 

 

Osoby wysoko wrażliwe dążą do jak najlepszego wykorzystania tego, co przyjmują. Dogłębnie przetwarzają i analizują bodźce zewnętrzne i wewnętrzne, dzięki czemu patrzą na informacje z wielu perspektyw, aby znaleźć najbardziej etyczne, humanitarne i konstruktywne podejście do problemów i wyzwań. Wrażliwi ludzie są naturalnymi poszukiwaczami konstruktywnych rozwiązań, co jest pomocne w konfrontacji z tak dużą liczbą informacji, które codziennie do nas docierają oraz z tak wieloma możliwymi sposobami działania.

Badania i opisy doświadczeń osób wysoko wrażliwych ujawniają, że przetwarzanie wszelkiego rodzaju danych wejściowych rzeczywiście przebiega w ich wnętrzu w sposób bardzo złożony, dlatego na proces ten przeznaczają zwykle znacznie więcej czasu niż inni. Odpowiedz na kilka prostych pytań, aby sprawdzić, czy masz cechy osoby wysoko wrażliwej.

Jak sprawdzić, czy jestem osobą wysoko wrażliwą?

Do oznak wysokiej wrażliwości możemy zaliczyć niski próg świadomości sensorycznej oraz nadmierną stymulację, w wyniku której HSP łatwo ulegają przytłoczeniu otoczeniem. W obszarze osobowości i temperamentu osoby wysoko wrażliwe mogą wydawać się introwertykami – jednostkami wycofanymi, potrzebującymi czasu dla siebie i specyficznego rodzaju samotności. Nastroje innych znacznie wpływają na osoby wysoko wrażliwe (empatia), które są bardzo emocjonalne i silniej odbierają ból lub dotyk. Subtelne sygnały społeczne, których inni nie zauważają, są dla nich widoczne jak na dłoni.

Oto kilka podstawowych pytań, które pozwolą Ci sprawdzić, czy jesteś osobą wysoko wrażliwą:

  • czy łatwo przytłaczają cię takie rzeczy jak jasne światła, silne zapachy, szorstkie tkaniny lub syreny w pobliżu?
  • czy denerwujesz się, gdy masz dużo do zrobienia w krótkim czasie?
  • czy starasz się unikać brutalnych filmów i programów telewizyjnych?
  • czy potrzebujesz wycofania się w pracowite dni do łóżka, zaciemnionego pokoju lub innego miejsca, w którym możesz mieć prywatność i odetchnąć?
  • czy przywiązujesz dużą wagę do takiego ułożenia swojego życia, aby uniknąć przykrych lub przytłaczających sytuacji?
  • czy zauważasz lub lubisz delikatne, subtelne zapachy, smaki, dźwięki, dzieła sztuki?
  • czy masz bogate i złożone życie wewnętrzne?
  • czy twoi rodzice albo nauczyciele postrzegali cię jako osobę wrażliwą lub nieśmiałą w dzieciństwie?

Jeśli Twoja odpowiedź na większość lub wszystkie pytania brzmi: tak, bardzo prawdopodobne, że jesteś osobą wysoko wrażliwą. Pamiętaj, że ta cecha jest normalna. Występuje u 15–20 proc. populacji – to zbyt wiele, aby można było mówić o zaburzeniu, lecz niewystarczająco, aby większość ludzi wokół ciebie dobrze ją rozumiała.

Jak poradzić sobie z wysoką wrażliwością?

Najnowsza edycja klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – DSM-5 – nie opisuje wrażliwości przetwarzania sensorycznego. Znajdziemy w niej jednak definicję i kryteria diagnostyczne zaburzeń przetwarzania sensorycznego, których mogą doświadczać niektóre osoby wysoko wrażliwe. Według Elaine Aron i innych badaczy wrażliwość przetwarzania sensorycznego nie jest chorobą lub zaburzeniem psychicznym, lecz rozwiniętą cechą osobowości, która w pewnych okolicznościach może być adaptacyjna. Osoby bardzo wrażliwe mogą bowiem np. dostrzegać oznaki niebezpieczeństwa, których nie zauważają inni, mogą wychwytywać bardziej subtelne sygnały społeczne i czerpać z tego korzyści. Wysoka wrażliwość świadczy zatem o pewnym potencjale, nie zaś o szkodliwych skutkach.

Bycie osobą bardzo wrażliwą może być stresujące i powodować niepokój lub wyzwania w wielu aspektach życia społecznego, w tym partnerskich relacjach. Jednak wysoka wrażliwość oznacza przede wszystkim zalety, zwłaszcza we właściwym środowisku lub przy wsparciu najbliższych. Niektóre zalety obejmują bogate życie wewnętrzne i okazywanie większej empatii. Bycie bardzo wrażliwym może również oferować głębokość w przetwarzaniu informacji. We właściwym zrozumieniu i poradzeniu sobie z wysoką wrażliwością może pomóc Ci konsultacja psychologiczna.

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) – definicja, objawy, terapia

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) – definicja, objawy, terapia

Czym jest ASD i jak rozpoznać zaburzenia ze spektrum autyzmu? Najczęściej ASD objawia się w postaci poważnych deficytów związanych z trzema podstawowymi obszarami funkcjonowania człowieka. Trudności z wchodzeniem w interakcje społeczne, z prowadzeniem komunikacji społecznej oraz występowanie powtarzających się i stereotypowych zachowań trwają całe życie. Do spektrum autyzmu zalicza się zaburzenia, diagnozowane do niedawna jako: autyzm dziecięcy, autyzm atypowy, Zespół Aspergera, dziecięce zaburzenia dezintegracyjne oraz całościowe zaburzenie rozwoju. Sprawdź, jakie są objawy i sposoby leczenia zaburzeń ze spektrum autyzmu w świetle nowej klasyfikacji ICD-11.

Chociaż zaburzenie ze spektrum autyzmu może zacząć objawiać się klinicznie w każdym wieku, również dorosłym, trwa całe życie. Objawy i skutki ASD mogą się także różnić w zależności od zdolności intelektualnych i językowych, współwystępujących warunków i kontekstu środowiskowego. Ograniczone i powtarzające się (stereotypowe) zachowania, zwłaszcza sensomotoryczne u dzieci, wydają się powszechne, spójne i potencjalnie bardzo poważne w skutkach. W wieku szkolnym i w okresie dojrzewania występują rzadziej i są mniej intensywne, zwykle za sprawą kompleksowej i interdyscyplinarnej terapii. Poznaj definicję zaburzenia ze spektrum autyzmu i sprawdź, w jaki sposób się objawia.

Co to jest zaburzenie ze spektrum autyzmu – definicja

W obowiązującej od 1 stycznia 2022 roku Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, rewizja 11 – ICD-11 (z ang. International Classification of Diseases, 11th Revision) zaburzenia ze spektrum autyzmu zostały zaliczone do zaburzeń neurorozwojowych (z ang. Neurodevelopmental disorders) i szeroko opisane w rozdziale szóstym. Zaburzenia neurorozwojowe to zaburzenia behawioralne i poznawcze, pojawiające się w okresie rozwojowym, które wiążą się ze znacznymi trudnościami w nabywaniu i wykonywaniu określonych funkcji intelektualnych, motorycznych, językowych lub społecznych. Przypuszczalna etiologia zaburzeń neurorozwojowych jest złożona i w wielu przypadkach nieznana. Przyjrzyjmy się teraz dokładniej definicji zaburzeń ze spektrum autyzmu oraz ich objawom.

Zaburzenie ze spektrum autyzmu (z ang. Autism Spectrum Disorder, ASD) charakteryzuje się utrzymującymi się deficytami zdolności inicjowania i podtrzymywania interakcji społecznych oraz komunikacji społecznej, a także szeregiem ograniczonych, powtarzalnych i nieelastycznych wzorców zachowań, zainteresowań lub czynności, które są wyraźnie nietypowe lub nadmierne w stosunku do wieku danej osoby oraz kontekstu socjokulturowego.

Początek zaburzenia ze spektrum autyzmu występuje w okresie rozwojowym, zwykle we wczesnym dzieciństwie, ale objawy mogą ujawnić się w pełni dopiero później, kiedy wymagania społeczne przekraczają ograniczone możliwości osoby dotkniętej zaburzeniem. Deficyty są na tyle poważne, że powodują upośledzenie w najważniejszych obszarach funkcjonowania jednostki, w tym: osobistym, rodzinnym, społecznym, edukacyjnym, zawodowym i wielu innych. Są wszechobecne i można zaobserwować je we wszystkich warunkach, chociaż mogą się różnić w zależności od kontekstu. Niektóre osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu są w stanie odpowiednio funkcjonować w wielu kontekstach, dzięki wyjątkowemu wysiłkowi lub terapii, zatem ich deficyty mogą nie być widoczne dla innych. W takich przypadkach nadal jednak ważne jest właściwe rozpoznanie zaburzeń ze spektrum autyzmu.

ASD – choroba, na którą nie ma lekarstwa

W wielu przypadkach przyczyny występowania zaburzeń ze spektrum autyzmu nie są znane medycynie. Nie ma też lekarstwa, które pomogłoby poradzić sobie osobom z ASD ze znacznymi deficytami społecznymi. Bez wcześnie włączonej terapii objawy ASD mogą nasilać się z wiekiem i całkowicie uniemożliwić funkcjonowanie w społeczeństwie. Wiemy jednak, że zaburzeniom ze spektrum autyzmu mogą towarzyszyć zaburzenia rozwoju intelektualnego (łagodne, umiarkowane, ciężkie, głębokie lub tymczasowe), w tym upośledzenie zdolności językowych.

Pojęcie języka funkcjonalnego odnosi się do zdolności jednostki do używania języka w celach instrumentalnych, np. do wyrażania osobistych potrzeb i pragnień. Wprowadzono je, aby zwrócić uwagę na werbalne i niewerbalne deficyty językowe, w tym niezdolność do używania więcej niż pojedynczych słów lub prostych zwrotów, a także na całkowity brak zdolności posługiwania się językiem, które występują u niektórych osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Ze względu na złożoność i zróżnicowanie objawów, ASD nie jest typową jednostką chorobową. Mówimy o indywidualnych zaburzeniach, które dotykają wielu najważniejszych obszarów zdrowia, życia i funkcjonowania społecznego jednostki. Jak zatem rozpoznać typowe objawy zaburzeń ze spektrum autyzmu?

 

depresja2

 

Objawy zaburzeń ze spektrum autyzmu

Pierwszą grupą objawów, które stanowią podstawę do zdiagnozowania zaburzenia ze spektrum autyzmu, są utrzymujące się deficyty w inicjowaniu i podtrzymywaniu komunikacji społecznej oraz interakcji, które odbiegają od typowego funkcjonowania, biorąc pod uwagę wiek i poziom rozwoju intelektualnego jednostki. Specyficzne objawy tych deficytów różnią się w zależności od wieku, zdolności werbalnych i intelektualnych oraz nasilenia zaburzeń. Zwykle manifestowane są poprzez:

  • brak zainteresowania rozmową oraz trudnościami ze zrozumieniem werbalnych lub niewerbalnych komunikatów, w tym nieodpowiednie reakcje na te komunikaty,
  • brak lub niski poziom integracji języka mówionego z typowymi komunikatami niewerbalnymi, tj. niepodtrzymywanie kontaktu wzrokowego, brak gestykulacji, mimiki i ogólnej synchronizacji języka z mową ciała,
  • brak zrozumienia dla idei używanie języka w kontekstach społecznych oraz nieumiejętność inicjowania i podtrzymywania konwersacji,
  • upośledzenie świadomości społecznej – prowadzące do zachowań, które nie są odpowiednio modulowane, w zależności od kontekstu społecznego,
  • brak wyobraźni oraz zdolności do rozpoznawania cudzych stanów umysłowych, a co za tym idzie – brak reakcji na uczucia, stany emocjonalne i postawy innych,
  • brak potrzeby współdzielenia się zainteresowaniami,
  • nieumiejętność nawiązywania i utrzymywania typowych relacji rówieśniczych.

Drugą grupę objawów zaburzenia ze spektrum autyzmu stanowią utrzymujące się ograniczone, powtarzające się i nieelastyczne wzorce zachowań, zainteresowań lub czynności, które są wyraźnie nietypowe lub nadmierne w stosunku do wieku danej osoby i kontekstu społeczno-kulturowego. Możemy wyróżnić tutaj przede wszystkim:

  • brak zdolności przystosowywania się do nowych doświadczeń i okoliczności, z towarzyszącym cierpieniem, które może być wywołane przez drobne zmiany w znanym środowisku lub w odpowiedzi na nieprzewidziane zdarzenia,
  • nieelastyczne trzymanie się określonych procedur, np. w kontekście geograficznym (podążanie wyłącznie znanymi trasami) lub planu dnia (sztywno określone godziny wstawania i kładzenia się spać, spożywania posiłków, korzystania ze środków transportu, czasu spędzanego poza domem, powrotu itp.), przy czym każde odstępstwo od reguły wiąże się z silnym sprzeciwem, stresem, a nawet atakiem złości lub paniki,
  • nadmierne trzymanie się i przestrzeganie zasad (np. podczas grania w gry),
  • nadmierne i uporczywe, zrytualizowane wzorce zachowań (np. ustawianie zabawek lub przedmiotów w rzędach, sortowanie przedmiotów w określony sposób), które nie mają żadnego celu,
  • powtarzające się i stereotypowe ruchy motoryczne, w tym: ruchy całego ciała (np. kołysanie), nietypowy chód (np. chodzenie na palcach), nietypowe ruchy dłoni lub palców oraz przyjmowanie określonej postawy ciała, co jest powszechne zwłaszcza we wczesnym dzieciństwie,
  • trwałe zaabsorbowanie jednym lub kilkoma specjalnymi zainteresowaniami, częściami przedmiotów lub określonymi typami bodźców (w tym mediami) lub niezwykle silne przywiązanie do określonych przedmiotów,
  • trwająca całe życie nadmierna i uporczywa nadwrażliwość na bodźce zmysłowe lub niezwykłe zainteresowanie bodźcem zmysłowym, które może obejmować rzeczywiste lub przewidywane dźwięki, światło, tekstury (zwłaszcza odzieży i żywności), zapachy i smaki, ciepło, zimno lub ból.

Terapia osób z ASD – jak leczyć zaburzenia ze spektrum autyzmu?

Terapia zaburzeń ze spektrum autyzmu ma charakter kompleksowy i interdyscyplinarny. U dzieci z ASD zastosowanie znajduje przede wszystkim terapia behawioralna (np. stosowana analiza behawioralna, SAZ). Pod uwagę są również brane założenia psychologii rozwojowej. Kluczem do sukcesu jest nacisk na pracę w naturalnych warunkach, która pomaga niwelować deficyty, rozwijając umiejętności związane przede wszystkim z interakcjami społecznymi. W terapii małych dzieci wskazany jest udział rodziców, w przypadku starszych – z terapią związani są pośrednio rówieśnicy. Wysokofunkcjonujące dzieci i młodzież z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mogą korzystać z treningów umiejętności społecznych i terapii poznawczo-behawioralnej, koncentrując się na problemach, związanych m.in. z lękiem.

Jeśli ASD towarzyszą inne zaburzenia, np. ADHD, depresja, epilepsja, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, dysmorfofobia lub zespół stresu pourazowego, zastosowanie znajdują typowe kryteria diagnostyczne oraz metody leczenia, dostosowane do rodzaju współistniejącego problemu lub choroby. Dorosłe osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, które nie mają znacznych trudności w nauce, powinny brać udział w indywidualnych lub grupowych treningach umiejętności społecznych, zawodowych lub przystosowujących do życia oraz podjąć terapię behawioralną przy zachowaniach trudnych. Pomoc psychologiczna jest fundamentalnym elementem długofalowego leczenia zaburzeń ze spektrum autyzmu.

Zaburzenia odżywiania – rodzaje, objawy, przyczyny

Zaburzenia odżywiania – rodzaje, objawy, przyczyny

Kult idealnej, szczupłej i pięknej sylwetki przy globalnej epidemii otyłości to powszechne zjawisko, którego skutki mogą mieć fatalne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego jednostki. Anoreksja, bulimia i napady obżerania się należą do najczęściej występujących zaburzeń odżywiania na świecie. Sprawdź, czym są spowodowane zaburzenia odżywiania, jakie są ich rodzaje i jak wygląda leczenie.

Czy zaburzenia odżywiania to choroba psychiczna? Tak. Zgodnie z obowiązującą od 1 stycznia 2022 roku Międzynarodową Klasyfikacją Chorób – ICD-11(z ang. International Classification of Diseases, 11th Revision) zaburzenia odżywiania zostały opisane w rozdziale 6. pt.: Zaburzenia psychiczne, behawioralne lub neurorozwojowe (z ang. Mental, behavioural or neurodevelopmental disorders). Kryteria diagnostyczne grupy zaburzeń karmienia i odżywiania znajdziesz również w klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – DSM-5. Problemy z odżywianiem, łaknieniem, jedzeniem, dietą, wagą i sylwetką na poziomie psychicznym różnią się w zależności od regionu świata, wieku oraz płci. Co ciekawe, obawy dotyczące wagi i wynikające z tego zaburzenia odżywiania są znacznie bardziej rozpowszechnione wśród mężczyzn w niektórych społeczeństwach azjatyckich i wschodniośródziemnomorskich niż w obu Amerykach.

Powszechne zaabsorbowanie masą i kształtem ciała, m.in. z powodu globalnego rozpowszechniania ideałów za pośrednictwem środków masowego przekazu, zwykle niskiej wagi u kobiet i muskularnej budowy ciała u mężczyzn, przyczyniło się do wzrostu wskaźników zaburzeń odżywiania w wielu częściach świata. Wpływ na zaburzenia związane z jedzeniem i wagą ma również globalna epidemia otyłości. Jakie są skutki zaburzeń odżywiania? Jak odzyskać kontrolę nad jedzeniem? Jakie są metody leczenia? Zacznijmy od definicji zaburzeń odżywiania.

Zaburzenia odżywiania – definicja

Zaburzenia karmienia i odżywiania (z ang. Feeding and Eating Disorders) to jednostki chorobowe o podłożu psychicznym, które obejmują nieprawidłowe zachowania żywieniowe. Nie są one wynikiem innej choroby, etapu rozwojowego lub usankcjonowania kulturowego. Do zaburzeń karmienia zalicza się m.in. spożywanie substancji niejadalnych lub dobrowolne zwracanie pokarmu. Zaburzenia odżywiania obejmują zaś nieprawidłowe zaabsorbowanie jedzeniem, a także wyraźne problemy z kontrolą masy ciała i sylwetką.

Sklasyfikowane rodzaje zaburzeń odżywiania się to:

  • anoreksja (jadłowstręt psychiczny),
  • bulimia (żarłoczność psychiczna),
  • zaburzenia z napadami objadania się,
  • zaburzenie polegające na unikaniu i ograniczaniu przyjmowania pokarmu (ARFID),
  • Zespół Pica,
  • zaburzenie przeżuwania i zwracania pokarmu.

skin_and_bones

Zaburzenia odżywiania – przyczyny

Jakie są przyczyny zaburzeń odżywiania? Trudno wskazać jedną. Etiologia zaburzeń odżywiania jest z pewnością wieloczynnikowa. Najczęściej na problemy z odżywianiem mają wpływ: czynniki genetyczne i biologiczne (dziedziczenie), czynniki socjologiczne i kulturowe (moda, wzorce, presja społeczna) oraz czynniki psychologiczne (obniżone poczucie własnej wartości, depresja, perfekcjonizm, lęki związane z dorastaniem, nadmierna kontrola rodzicielska). Co ważne, zaburzenia odżywiania, niezależnie od rodzaju, mają zwykle pewne cechy wspólne. Nadmierna koncentracja na swoim wyglądzie, nieprawidłowe nawyki żywieniowe oraz przekonanie o nieprawidłowym obrazie własnego ciała to pierwsze sygnały alarmowe, na które trzeba szybko reagować. Po pomoc skieruj się nie tylko do dietetyka, ale przede wszystkim do psychoterapeuty, który podczas konsultacji psychologicznej pomoże Ci zdefiniować problem i wskaże skuteczne metody leczenia zaburzeń odżywiania.

Zaburzenia odżywiania – rodzaje

Choć zaburzenia odżywiania mają pewne cechy wspólne, ich przebieg, objawy oraz skutki zdrowotne różnią się w zależności od rodzaju. Poniżej znajdziesz definicje oraz kryteria diagnostyczne najczęściej występujących zaburzeń odżywiania.

Anoreksja

Jadłowstręt psychiczny (z ang. anorexia nervosa) charakteryzuje się istotnie niską masą ciała w stosunku do wzrostu, wieku i etapu rozwojowego jednostki, co nie jest spowodowane innymi chorobami lub niedostępnością pożywienia. Powszechnie stosowanym przy anoreksji progiem jest wskaźnik masy ciała – BMI (z ang. Body Mass Index) – poniżej 18,5 kg/m2 u dorosłych oraz BMI odpowiednie dla wieku poniżej 5. centyla u dzieci i młodzieży. Kryterium diagnostycznym może być również szybka utrata masy ciała, np. ponad 20 proc. w ciągu 6 miesięcy.

Anoreksji towarzyszy zwykle utrwalony wzorzec zachowań, uniemożliwiających powrót do prawidłowej masy ciała, w tym: zachowania mające na celu zmniejszenie zapotrzebowania energetycznego (ograniczone jedzenie), zachowania przeczyszczające (np. prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających) oraz zachowania mające na celu zwiększenie wydatku energetycznego (np. nadmierny wysiłek fizyczny), co ma związek z lękiem przed przybraniem na wadze. Niska masa ciała i bardzo szczupła sylwetka ma kluczowe znaczenie dla samooceny danej osoby. Waga bywa również błędnie postrzegana jako normalna, a nawet nadmierna.

Bulimia

Żarłoczność psychiczna (z ang. bulimia nervosa) charakteryzuje się częstymi i nawracającymi epizodami objadania się (np. raz w tygodniu lub częściej, przez co najmniej miesiąc). Podczas epizodu objadania się jednostka doświadcza subiektywnej utraty kontroli nad jedzeniem, je znacznie więcej lub inaczej niż zwykle, czuje się niezdolna do zaprzestania jedzenia, ograniczenia rodzaju lub ilości spożywanego jedzenia. Objadaniu się towarzyszą powtarzające się, niewłaściwe zachowania kompensacyjne, mające na celu zapobieganie przybieraniu na wadze (np. prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających lub lewatyw, forsowne ćwiczenia).

Osoba cierpiąca na bulimię jest zaabsorbowana swoją sylwetką lub wagą ciała, co silnie wpływa na jej samoocenę. Doświadcza także wyraźnego niepokoju związanego z napadami objadania się, niewłaściwym zachowaniem kompensacyjnym oraz znacznym upośledzeniem funkcjonowania – osobistego, rodzinnego, społecznego, edukacyjnego czy zawodowego.

Zaburzenie z napadami objadania się

Zaburzenie z napadami objadania się (z ang. binge eating disorder) charakteryzuje się częstymi i nawracającymi epizodami napadowego objadania się (np. raz w tygodniu lub częściej, przez kilka miesięcy), podczas których występuje utrata kontroli nad jedzeniem. Objadanie się jest odbierane jako bardzo niepokojące i często towarzyszą mu negatywne emocje, np. poczucie winy i wstręt.

W przeciwieństwie do bulimii epizodom napadowego objadania się nie towarzyszą regularnie, niewłaściwe zachowania kompensacyjne, mające na celu zapobieganie przybieraniu na wadze (np. prowokowanie wymiotów). Występuje jednak wyraźny niepokój związany z napadami oraz znacznym upośledzeniem funkcjonowania w społeczeństwie.

Unikanie i ograniczanie przyjmowania pokarmu

Zaburzenie polegające na unikaniu i ograniczaniu przyjmowania pokarmu (z ang. avoidant-restrictive food intake disorder, ARFID) wiąże się z:

  • przyjmowaniem niewystarczającej ilości lub różnorodności pokarmu, co skutkuje znaczną utratą masy ciała, niedoborami żywieniowymi, które wymagają hospitalizacji, uzależnieniem od doustnych suplementów diety, koniecznością karmienia przez sondę,
  • znacznym upośledzeniem w zakresie funkcjonowania osobistego, rodzinnego, społecznego, edukacyjnego i zawodowego, np. z powodu unikania lub dystresu, związanego z uczestnictwem w doświadczeniach społecznych związanych z jedzeniem.

Wzorzec zachowania żywieniowego nie jest tu motywowany koncentracją na masie ciała lub sylwetce. Ograniczenia w przyjmowaniu pokarmów i ich wpływ na wagę, inne aspekty zdrowia lub funkcjonowanie nie wynikają z niedostępności pożywienia i nie są też przejawem innej choroby.

Zespół Pica

Zespół Pica (syndrom łaknienia spaczonego) charakteryzuje się regularnym spożywaniem substancji niejadalnych, takich jak:

  • przedmioty i inne materiały, w tym pochodzenia organicznego, np. glina, ziemia, kreda, gips, plastik, metal, papier,
  • surowe składniki żywnościowe, np. duże ilości soli lub mąki, co jest na tyle uporczywe lub ciężkie, że wymaga opieki medycznej.

Zespół Pica diagnozuje się u osób, które są w takim wieku, że rozróżniają substancje jadalne od niejadalnych, co zwykle następuje około drugiego roku życia. Świadome spożywanie produktów niejadalnych powoduje uszczerbek na zdrowiu, upośledzenie funkcjonowania społecznego lub znaczne ryzyko utraty życia.

Zaburzenie przeżuwania i zwracania pokarmu

Zaburzenie przeżuwania i zwracania pokarmu (z ang. rumination-regurgitation disorder) charakteryzuje się celowym i powtarzającym się zwracaniem wcześniej połkniętych pokarmów do ust, z opcją ich ponownego przeżuwania i połykania lub celowego wypluwania, ale nie tak, jak przy wymiotach. Zwracanie pokarmów jest częste, występuje co najmniej kilka razy w tygodniu i utrzymuje się co najmniej przez kilka tygodni. Regurgitacji nie można przy tym uzasadnić inną chorobą, np. zwężeniem przełyku, zaburzeniami nerwowo-mięśniowymi wpływającymi na funkcjonowanie przełyku lub nudnościami. Zaburzenia przeżuwania i zwracania pokarmu należy rozpoznawać tylko u osób, które osiągnęły wiek rozwojowy wynoszący co najmniej 2 lata.

Objawy zaburzeń odżywiania

Zastanawiasz się, jakie są objawy zaburzeń odżywiania? Choć wszystko zależy od rodzaju zaburzenia, możemy wyróżnić kilka charakterystycznych cech wspólnych, w tym:

skin_and_bones_2

 

  • nadmierne zaabsorbowanie wagą ciała i sylwetką, przejawiające się takimi zachowaniami, jak: wielokrotne ważenie się, częste dokonywanie pomiarów ciała i przeglądanie się w lustrach, ciągłe monitorowanie kaloryczności pożywienia, poszukiwanie informacji o tym, jak schudnąć lub odwrotnie – skrajne unikanie ważenia się, posiadania luster w domu, noszenia obcisłych ubrań;
  • znacznie zaniżoną masę ciała w stosunku do wzrostu, wieku, etapu rozwoju lub historii wagi;
  • uporczywy wzorzec restrykcyjnego jedzenia lub inne, powtarzające się, niewłaściwe zachowania kompensacyjne, których celem jest ustalenie lub utrzymanie nieprawidłowo niskiej masy ciała, w tym: głodzenie się, wybieranie pokarmów niskokalorycznych, zbyt powolne spożywanie małych ilości pokarmu, ukrywanie, wypluwanie lub zwracanie pokarmu, stosowanie środków przeczyszczających, diuretyków, lewatyw;
  • zachowania, których celem jest zwiększenie wydatku energetycznego, np. poprzez nadmierny wysiłek fizyczny, nadpobudliwość ruchową, celową ekspozycję na zimno, stosowanie leków zwiększających wydatek energetyczny (używki, leki odchudzające, ziołowe produkty odchudzające, hormony tarczycy);
  • częste i nawracające epizody objadania się z utratą kontroli nad swoimi zachowaniami żywieniowymi, w odniesieniu do ilości, jakości i rodzaju spożywanego pokarmu;
  • niepokój, lęk, stres, związany z niewłaściwymi zachowaniami kompensacyjnymi, a także znaczne upośledzenie funkcjonowania w społeczeństwie;
  • niedobory żywieniowe, uzależnienie od doustnych suplementów diety lub karmienia przez sondę, co wpływa negatywnie na zdrowie fizyczne danej osoby,
  • regularne spożywanie substancji i produktów niejadalnych;
  • celowe i powtarzające się wciąganie wcześniej połkniętego pokarmu z powrotem do ust (zwracanie), gdzie można ponownie go przeżuć, połknąć lub celowo wypluć.

Jak leczyć problemy z odżywianiem?

Jakie są skutki zaburzeń odżywiania? Trudności w wielu obszarach funkcjonowania społecznego, rodzinnego, edukacyjnego, zawodowego, to zaledwie wierzchołek góry lodowej. Najbardziej niebezpieczne są zaburzenia stanu zdrowia wywołane złym odżywianiem, w tym realne ryzyko hospitalizacji, a w skrajnych przypadkach śmierci. Zaburzenia odżywiania o podłożu psychicznym mogą wiązać się z niską samooceną i obniżonym poczuciem własnej wartości, depresją, lękiem, nerwicą czy zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym. Właśnie dlatego psychoterapia jest niezbędna w procesie leczenia zaburzeń odżywiania.

Psychoterapeuta uczy, jak wyjść z zaburzeń odżywiania, zwłaszcza z bulimii i napadowego objadania się, stosując głównie terapię poznawczo-behawioralną. Pomocne mogą być również innego rodzaju terapie, w tym podejście systemowe lub psychodynamiczne. Anoreksja jest zdecydowanie bardziej złożonym zaburzeniem, które wymaga kompleksowej opieki, wrażliwości, cierpliwości i ostrożności. Czy można wyleczyć zaburzenia odżywiania u dzieci i nastolatków? W tym procesie niezwykle ważne jest wczesne rozpoczęcie pracy z psychoterapeutą i zaangażowanie rodziców. Z pomocą przychodzą psychoterapia dzieci oraz terapia rodzinna.

DDA i DDD – skutki wzrastania w dysfunkcyjnej rodzinie

DDA i DDD – skutki wzrastania w dysfunkcyjnej rodzinie

Szukasz odpowiedzi na pytanie, co to jest DDA i DDD? To skrócone nazwy syndromów, które mają związek z dorastaniem w rodzinie dysfunkcyjnej. Dorosłe Dziecko Alkoholików lub Dorosłe Dziecko z rodziny Dysfunkcyjnej może zmagać się w dorosłym życiu z wieloma problemami, również natury psychicznej. Poznaj DDA i DDD – cechy, objawy, sposoby radzenia sobie z trudnym, często traumatycznym dzieciństwem.

Jeśli zawodzi rodzina, w której przebiega proces uspołeczniania dziecka i która oddziałuje na jego osobowość, wytycza i utrwala określony zestaw wartości, ukierunkowując jego aktywność i postępowanie, trudno o udaną adaptacją społeczną. Choroba alkoholowa jednego lub obojga rodziców jest jednym z wielu rodzajów dysfunkcji w rodzinie, które odciskają bolesne piętno na dzieciach. Choć terminy DDA i DDD nie odnoszą się do konkretnych zaburzeń, a ich definicji oraz opisów objawów nie znajdziemy w międzynarodowej klasyfikacji chorób, gdy mówimy o Dorosłych Dzieciach Alkoholików oraz Dorosłych Dzieciach z rodzin Dysfunkcyjnych mamy do czynienia z zespołem bardzo charakterystycznych cech. Objawy syndromów DDA i DDD, powstałych na skutektraumatycznych doświadczeń w dzieciństwie, które wpłynęły na osobowość oraz zachowania danej osoby, utrudniając lub wręcz uniemożliwiając pełne i zdrowe funkcjonowanie w społeczeństwie. Sprawdź, z jakimi problemami zmagają się DDA i DDD.

Co to jest DDA?

Czy DDA to choroba psychiczna? Odpowiedź na to pytanie brzmi: nie. Doświadczenia związane ze wzrastaniem w rodzinie z problemem alkoholowym mogą prowadzić do specyficznych zmian w strukturze osobowości oraz zaburzeń emocjonalnych u osoby dorosłej, które psychologowie określają umownie syndromem DDA. Zgodnie ze Słownikiem Instytutu Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Dorosłe Dzieci Alkoholików (DDA) to osoby dorosłe, które wychowywały się w rodzinie alkoholowej i doświadczają z tego powodu trudności w dorosłym życiu. Dorastanie w dysfunkcyjnej rodzinie pozbawiło je prawdziwego dzieciństwa, zmuszając do wcześniejszego wkroczenia w dorosłość.

Do typowych sposobów radzenia sobie dzieci alkoholików z wieloma trudnymi emocjami, m.in. ze wstydem, poczuciem winy, gniewem, smutkiem i strachem, należą głównie: przesunięcie uczuć do podświadomości, pomniejszanie ich lub zaprzeczanie, nierozpoznawanie (nienazywanie) uczuć i mylenie ich z myślami. Warto jednak pamiętać, że nie każde dziecko wychowujące się w rodzinie z problemem alkoholowym musi zmagać się z syndromem DDA, wkraczając w dorosłość. Sprawdź, jakie cechy są charakterystyczne dla syndromu DDA.

Syndrom DDA – objawy psychiczne i cechy

Syndrom jest zespołem cech charakterystycznych dla danego zjawiska, zwykle negatywnego, lub charakterystycznych dla osoby, która go doświadczyła. Właśnie dlatego psychologowie określają problemy Dorosłych Dzieci Alkoholików mianem syndromu DDA. Traumatyczne wydarzenia z dzieciństwa utrudniają im adekwatny, bezpośredni kontakt z teraźniejszością. Jakie problemy mają DDA? Pojawiają się u nich m.in.: lęk przed bliskością, nieufność i potrzeba wzmożonej kontroli, trudności w relacjach z innymi ludźmi oraz problemy z rozpoznaniem czy zrozumieniem własnych uczuć i egzekwowaniem swoich potrzeb. Zastanawiasz się, jak zachowuje się DDA? Cechy wspólne to przede wszystkim:

  • brak poczucia bezpieczeństwa,
  • lęk przed uczuciami,
  • niskie poczucie własnej wartości,
  • nieumiejętność radzenia sobie ze stresem,
  • samokrytycyzm i łatwość zaprzeczania,
  • lęk przed utratą kontroli,
  • nieufność w relacjach z innymi osobami,
  • stawianie się w pozycji ofiary,
  • lęk przed sytuacjami konfliktowymi,
  • poczucie winy i nadmiernie rozwinięte poczucie odpowiedzialności,
  • niemożność odprężenia się, odczuwania przyjemności,
  • mylenie miłości z litością,
  • zaburzenia w sferze seksualnej,
  • skłonność do postrzegania świata w czarno-białych barwach, zwłaszcza w sytuacjach silnego napięcia psychicznego,
  • zdolność do przetrwania w trudnych sytuacjach.

W psychoterapii oraz w procesie samorozwoju osób wychowanych w rodzinach dysfunkcyjnych mogą być przydatne różne formy wsparcia DDA. Zanim do tego przejdziemy, omówimy jeszcze zagadnienie DDD.

nadine-shaabana--M_f3f8DGRg-unsplash (1)

Co znaczy DDD?

Dysfunkcyjna rodzina to nie tylko ta, w której jedno lub obydwoje rodziców ma problem z alkoholem. Inne przyczyny dysfunkcji wiążą się z uzależnieniem rodziców od środków odurzających, substancji psychotropowych i psychoaktywnych, z przemocą fizyczną oraz psychiczną, brakiem jednego z rodziców, emigracją, wykorzystywaniem seksualnym oraz zaburzeniami psychicznymi u rodziców. Syndrom DDD, z którym zmagają się Dorosłe Dzieci z rodzin Dysfunkcyjnych, bo właśnie to oznacza ten skrót, może być także skutkiem zjawiska psychicznego opuszczenia przez rodziców, ich chłodu emocjonalnego, nadopiekuńczości lub nadmiernej kontroli. Jeśli dojdzie przy tym do procesu parentyfikacji, w wyniku którego dziecko zajmuje się uczuciami rodziców i przejmuje ich obowiązki, rezygnując ze świata dziecięcego, tracąc oparcie i poczucie bezpieczeństwa, w dorosłym życiu zmaga się z wieloma problemami natury psychicznej i emocjonalnej. Sprawdź, w jaki sposób przejawia się syndrom DDD.

Syndrom DDD – psychologia zjawiska i objawy

Chwiejność zasad i norm, pomieszanie ról, ciągły stres, wstyd i strach przed utratą rodziców sprawiają, że dziecko, wychowywane w dysfunkcyjnej rodzinie zaczyna wypracowywać własne, najczęściej destrukcyjne mechanizmy obronne. Może wówczas odgrywać rolę kozła ofiarnego, bohatera rodzinnego, dziecka niewidzialnego, powiernika, maskotki, wspomagacza, a w dorosłym życiu wypierać trudne do skonfrontowania emocje i wspomnienia, nieadekwatnie je racjonalizować, jednocześnie rozwijając zachowania i postawy odpowiadające oczekiwaniom społeczeństwa, choć niepozbawione skaz. Osoby z syndromem DDD zwykle borykają się z takimi trudnościami, jak:

  • zaniżone poczucie własnej wartości,
  • brak poczucia bezpieczeństwa,
  • nadmierne zamartwianie się przyszłością,
  • nieumiejętność kochania i bycia kochanym,
  • wstyd i wycofanie w sytuacjach intymnych,
  • lęk, niepokój, drażliwość, problemy z koncentracją, przedłużające się napięcie emocjonalne, które wiążą się z objawami somatycznymi,
  • negatywne podejście do życia i podejmowanych decyzji,
  • przekonanie o samowystarczalności, a jednocześnie unikanie podejmowania wyzwań w zakresie rozwoju osobistego,
  • sztywność w ocenie zachowań, intencji i emocji swoich oraz innych,
  • prokrastynacja, która wynika z obawy przed popełnieniem błędu.

Jak poradzić sobie ze skutkami dorastania w dysfunkcyjnej rodzinie?

Dorosłe Dzieci z rodzin Dysfunkcyjnych (DDD), w tym dotknięte problemem alkoholizmu (DDA), bardzo często nie zdają sobie sprawy ze skutków traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa lub wypierają je. Pierwszym krokiem do zmiany na lepsze jest nazwanie i uświadomienie sobie problemów, skrywanych emocji i lęków. Najskuteczniejszą formą uwolnienia się od strachu, poczucia winy oraz patologicznych wzorców, przykrych wspomnień i doświadczeń jest podjęcie terapii pod okiem doświadczonego psychoterapeuty. Zastanawiasz się, na czym polega terapia DDA lub DDD? Celem psychoterapii zawsze jest poprawienie jakości życia pacjenta. Psycholog lub psychoterapeuta pomaga dotrzeć do korzeni trudności, skonfrontować się z nimi i odbudować poczucie własnej wartości. Przede wszystkim proponuje on adekwatną formę pomocy, dzięki której na horyzoncie może pojawić się upragniona równowaga emocjonalna i poczucie bezpieczeństwa.

Poczucie własnej wartości – jak je budować i wzmacniać?

Poczucie własnej wartości – jak je budować i wzmacniać?

Czym jest poczucie własnej wartości? U podstaw tego stanu psychicznego leży to, w jaki sposób oceniasz samego siebie. Świadomość tego, kim jesteś, akceptacja i szacunek wobec swoich mocnych i słabych stron mogą zaważyć na Twoim życiu prywatnym i zawodowym, wspierając Cię w odnoszeniu sukcesów. Sprawdź, jak budować poczucie własnej wartości i systematycznie je wzmacniać, aby być szczęśliwym.

Możesz osiągnąć wszystko, jeśli uwierzysz w siebie. Gdzieś to już słyszałeś, prawda? Na pewno zdajesz sobie sprawę, że sama wiara w siebie nie wystarczy. W realizację planów trzeba włożyć mnóstwo ciężkiej pracy. Wiele badań jednak potwierdza, że poczucie własnej wartości (z ang. self-esteem), szacunek do samego siebie i akceptacja przyczyniają się bezpośrednio do osiągania sukcesów w relacjach międzyludzkich i odczuwania szczęścia, a pozytywna samoocena odgrywa ważną rolę w budowaniu satysfakcjonującego życia. Im wyższe poczucie własnej wartości, tym większa wiara w swoje możliwości i silniejsza motywacja do realizacji celów. Łatwiej zatem osiągnąć spełnienie, gdy idziemy przez życie z pozytywnym nastawieniem.

Czym jest poczucie własnej wartości?

Poczucie własnej wartości to stan psychiczny, który jest wynikiem elementarnej, uogólnionej oceny, dotyczącej samego siebie. Samoocena jest zaś definiowana jako postawa przyjęta w stosunku do samego siebie, wpływająca na nastrój oraz wywierająca silny wpływ na pewien zakres zachowań osobistych i społecznych. Fundamentem samooceny jest samowiedza, czyli zespół sądów i opinii, które odnosimy do własnej osoby. Nasze sądy i opinie dotyczą zaś właściwości fizycznych, psychicznych i społecznych. Wpływają więc na życie wewnętrzne oraz funkcjonowanie w społeczeństwie.

Psychologowie wyróżniają dwa rodzaje postaw, które są ściśle związane z ogólną samooceną:

  • samoakceptację – uznawaną za postawę, która wyróżnia się wiarą w siebie, zaufaniem i zdrowym szacunkiem do siebie, przejawiającą się pozytywnym mniemaniem o sobie oraz dobrym samopoczuciem, dzięki której możemy wykorzystywać swoje możliwości i korygować zachowania;
  • samoodtrącenie – rozumiane jako postawa wobec siebie, której wyrazem jest poczucie krzywdy, winy, niższości lub odczuwanie innych, negatywnych doznań, w tym pretensji i żalu do samego siebie, co skutkuje niedocenianiem własnych sukcesów, przecenianiem porażek, dążeniem do poniżania siebie, a w skrajnych przypadkach prowadzi do samonienawiści.

Wartość, którą przypisujemy sobie sami, można mierzyć w dwóch wymiarach – wysokości i pewności. W tym sensie samoocena może być: zawyżona i pewna, zawyżona i niepewna, zaniżona i pewna, zaniżona i niepewna. Większe znaczenie przypisuje się pewności, czyli jakości samooceny, która zależy od wielu czynników, w tym m.in. od: uwarunkowań genetycznych, osobowości, doświadczeń życiowych, wieku, stanu zdrowia, inteligencji, okoliczności społecznych, reakcji otoczenia i porównywania siebie do innych. Co ważne, samoocena nie jest stała, lecz ulega zmianom, a co za tym idzie – jest mierzalna. Poczucie własnej wartości można więc sukcesywnie budować i wzmacniać.

Zaburzenie poczucia własnej wartości – jak powstaje?

Co determinuje wysoką lub niską samoocenę? Dzieciństwo oraz okres dorastania. Zaburzenia poczucia własnej wartości najczęściej wynikają z przykrych doświadczeń w dzieciństwie, gdy rodzice lub opiekunowie podważają wartość dziecka, za sprawą komunikatów, które przekonują je lub pozwalają podejrzewać, że wartość człowieka zależy od określonych czynników zewnętrznych, podejmowanych działań czy umiejętności. Dziecko wychowywane w ten sposób stara się sprostać wymaganiom – próbuje zasłużyć na miłość, wsparcie i uznanie. Jako dorosły staje się często osobą niepewną siebie, zależną od otoczenia i podatną na manipulację.

Zastanawiasz się, jak rozpoznać problemy, które mogą wynikać z niskiej samooceny? Oto kilka przykładów. Zaburzenia poczucia własnej wartości mogą przejawiać się poprzez:

  • potrzebę zadowalania, przedkładania potrzeb innych osób nad swoje,
  • łatwe wpadanie w złość lub irytację,
  • poczucie, że moja opinia nie jest ważna,
  • nienawiść do samego siebie,
  • przekonanie, że to, co robię, nigdy nie jest wystarczająco dobre,
  • wysoka wrażliwość na opinie innych,
  • poczucie, że świat nie jest bezpiecznym miejscem,
  • podawanie każdej decyzji w wątpliwość,
  • regularnie doświadczanie smutku i bezwartościowości,
  • trudności w utrzymywaniu relacji,
  • unikanie podejmowania ryzyka lub próbowania nowych rzeczy,
  • podatność na uzależnienia,
  • trudności w wytyczaniu granic,
  • częste poświęcanie uwagi swoim słabościom,
  • problemy z określeniem, kim jestem,
  • nieumiejętność odmawiania,
  • pesymistyczne lub negatywne spojrzenie na życie,
  • zwątpienie w swoje umiejętności lub szanse na sukces,
  • częste doświadczanie negatywnych emocji, w tym lęku, niepokoju, depresyjnych myśli,
  • porównywanie się z innymi i zwykle zajmowanie drugiego miejsca.

Na szczęście poczucie własnej wartości można zbudować i wzmocnić. Wystarczy, że zgłosisz się po pomoc psychologiczną. Praca nad osobistym rozwojem, podniesieniem swojej samooceny i zaakceptowaniem siebie takim, jakim jesteś to pierwszy krok do zmiany, której efektem może być świadome czerpanie radości z życia.

 

Czym jest poczucie własnej wartości?

Jak budować poczucie własnej wartości?

Zastanawiasz się, na czym polega budowanie poczucia własnej wartości? Za pomocą jakich technik wzmocnić poczucie własnej wartości? Zacznij od dogłębnego poznania siebie, zdefiniowania swoich zasobów i możliwości rozwijania ich. Nie szukaj w sobie usterek. Samoakceptacja to w rzeczywistości szacunek do samego siebie, który wpływa na wiele obszarów codziennego życia, w tym na relacje rodzinne, zawodowe, partnerskie oraz na podejmowane aktywności. Poniżej znajdziesz kilka praktycznych wskazówek, które pomogą Ci rozpocząć budowanie poczucia własnej wartości.

  • Zdobądź wiedzę o samym sobie. Jak to zrobić? Odpowiadając na kilka prostych pytań, np.: kim jestem, co lubię, co sprawia mi przyjemność, jakie role społeczne odgrywam, w jakich sytuacjach czuję się bezpiecznie, swobodnie i komfortowo, o czym marzę, co jest dla mnie ważne, jakie są moje mocne i słabe strony?
  • Przestań porównywać się z innymi. Konkuruj jedynie z samym sobą, wyznaczając sobie realistyczne cele – małe, osiągalne, które leżą w Twojej mocy.
  • Podejmuj realne wyzwania, unikaj przeszkód, dystansuj się do tego, co Cię stresuje. Porażki traktuj zaś jak lekcje, z których wyciągniesz wnioski na przyszłość.
  • Przestań być perfekcjonistą. Zaakceptuj zarówno swoje osiągnięcia, jak i błędy. Nikt nie jest doskonały, a dążenie do perfekcji prowadzi jedynie do rozczarowania.
  • Unikaj generalizowania. Stwierdzenia typu „ja zawsze”, „ja nigdy” nie sprzyjają porozumieniu z samym sobą i ze światem zewnętrznym. Trzymaj się faktów, nie przekonań. Ucisz przy tym swojego wewnętrznego krytyka.
  • Bądź przygotowany na każdą sytuację i zaakceptuj zmiany. Nastaw się pozytywnie. Wciąż się rozwijasz, a zatem bądź gotów dostosować swój obraz siebie.
  • Wizualizuj swoje sukcesy. Ćwicz w wyobraźni, zamknij oczy i postaraj się wszystkimi zmysłami poczuć emocje związane z realizacją upragnionego celu lub marzenia.

Na czym polega wzmacnianie poczucia własnej wartości?

Czy jest sposób na to, aby zwalczyć problemy i wzmocnić poczucie własnej wartości? Istnieje wiele sposobów, za których pomocą psychologowie i psychoterapeuci mogą pomóc w odnalezieniu drogi do samoakceptacji i podniesienia samooceny. Prawidłowo przeprowadzona terapia może być doskonałą metodą na zwiększenie poczucia własnej wartości. Dzielenie się z terapeutą myślami i uczuciami zaowocuje akceptacją i współczuciem. Bezwarunkowa, pozytywna ocena przybliża zaś do zrozumienia, że zaniżone poczucie własnej wartości jest raczej przekonaniem niż faktem, wynikającym z doświadczeń w dzieciństwie.

Terapeuta wspiera w odkrywaniu nowych doświadczeń, na których bazie można oprzeć nowe przekonanie i w pełni zaakceptować siebie. Jeśli zmagasz się z niską samooceną i brakiem wiary we własne możliwości, możesz wziąć również udział w szkoleniu z budowania poczucia własnej wartości, które pomoże Ci w pracy nad zmianą. Poznasz techniki, pozwalające budować zdrowe i stabilne poczucie własnej wartości, w oparciu o pracę z wewnętrznym dzieckiem, z negatywnymi myślami, sposobami identyfikowania i rozwiązywania problemów. Wspólnie z psychologiem lub psychoterapeutą możesz zbudować plan działania, za którego sprawą zaczniesz coraz bardziej wierzyć w siebie.

Psychologia asertywności – czym jest i jak przejawia się asertywność?

Psychologia asertywności – czym jest i jak przejawia się asertywność?

Czy mówisz „tak”, kiedy myślisz „nie”? Czy zachowujesz swoje opinie dla siebie z obawy przed zdenerwowaniem innych lub wywołaniem kłótni? Może wręcz przeciwnie – reagujesz złością i dążysz do konfrontacji, gdy sprawy nie idą po Twojej myśli? Zdaje się, że brakuje Ci asertywności. Sprawdź, co to znaczy asertywność, jakie są przykłady zachowań asertywnych oraz jak wzmocnić pewność siebie za pomocą prostych ćwiczeń.

Asertywność to umiejętność formułowania i komunikowania własnych myśli, opinii i życzeń w jasny, bezpośredni i nieagresywny sposób. Brak asertywności może powstrzymywać Cię przed wykorzystaniem swojego potencjału i osiąganiem wyznaczonych celów – zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym.

Zastanawiasz się, czy osoba asertywna to przeciwieństwo introwertyka? Pochłonięty własnymi przeżyciami wewnętrznymi introwertyk nie jest osobą zamkniętą na innych. Nie możemy go również uznać z góry za osobę nieśmiałą lub zahukaną. Znacznie mniej zainteresowany światem zewnętrznym introwertyk może, a nawet powinien przejawiać asertywność w kontaktach międzyludzkich. Jak zatem rozpoznać brak asertywności? Jakie są przykłady zachowań asertywnych? Kiedy warto zacząć pracować nad pewnością siebie, empatią i asertywnością?

Co to znaczy asertywność – definicja

Z psychologicznego punktu widzenia asertywność jest definiowana jako zdolność do posiadania i wyrażania własnego zdania, emocji oraz postaw w sposób bezpośredni, bez agresji, nie naruszając praw i psychicznego terytorium innych osób. Asertywność polega również na umiejętności obrony własnych praw w sytuacjach społecznych. Jest umiejętnością nabytą, wyrażaną głównie poprzez:

  • formułowanie opinii, krytyki, potrzeb, oczekiwań i życzeń bez poczucia winy,
  • odmawianie w sposób nieuległy i nieraniący innych,
  • przyjmowanie konstruktywnej krytyki, ocen i pochwał,
  • autentyczność, szczerość,
  • elastyczność zachowania,
  • świadomość siebie, swoich wad, zalet, opinii innych na własny temat,
  • empatię, umiejętność słuchania i dążenie do zrozumienia innych,
  • stanowczość, pewność siebie, odporność na manipulację,
  • stawianie sobie celów i realizowanie ich,
  • kontrolowanie emocji,
  • dokonywanie samooceny i wprowadzanie zmian w swoim zachowaniu.

Asertywność i empatia należą do podstawowych umiejętności, wchodzących w skład inteligencji emocjonalnej. Jeśli masz problem z asertywnością, możesz zgłosić się po pomoc do psychologa, psychoterapeuty lub przejść trening asertywności pod okiem eksperta. Diagnozę zachowań nieasertywnych stawia się na podstawie zablokowanych w autoprezentacji sfer komunikacji. Sprawdź, czy masz blokadę przed mówieniem „nie”, czy masz problem z wyrażaniem i przyjmowaniem krytyki, czy obawiasz się kontaktu z autorytetem lub tłumem (trema) i czy potrafisz poradzić sobie z poczuciem winy. Swoje obserwacje skonfrontuj z pytaniami zawartymi w testach na asertywność, które z łatwością znajdziesz w internecie.

 

brooke-cagle--uHVRvDr7pg-unsplash

 

Czym jest asertywność – przykłady

Asertywność przejawia się w zachowaniach, które wyrażają akceptację oraz szacunek dla siebie i innych, pod każdym względem, niezależnie od sytuacji. Zachowanie asertywne w kontaktach międzyludzkich wiąże się z jasnym i spokojnym przekazywaniem swoich opinii oraz oczekiwań, a także stanowczym realizowaniem własnych interesów z uwzględnieniem potrzeb drugiej strony. Podczas pracy w grupie, osoba asertywna potrafi bez lęku porozumiewać się z innymi, wyrażać swoje zdanie i egzekwować swoje prawa.

Postawa asertywna towarzyszy osobom, które stawiają sobie realistyczne, możliwe do zrealizowania w danym czasie cele, dzięki czemu w pełni wykorzystują swoje możliwości, chroniąc się przed rozczarowaniem i krytyką otoczenia. Osoby asertywne pozwalają sobie również na błędy i potknięcia – analizują je i wyciągają z nich wnioski na przyszłość. Dostrzegają także swoje sukcesy oraz mocne i słabe strony. Brzmi wspaniale prawda? Dla wielu ludzi zachowanie asertywne jest jednak prawdziwym wyzwaniem. Wymaga przezwyciężenia takich cech psychicznych, jak: skrajna bierność, wrażliwość na krytykę, niepokój, niepewność i niska samoocena. Jak zatem wyćwiczyć pewność siebie?

Asertywne zachowanie – jak wyćwiczyć pewność siebie?

Pierwszym krokiem w kierunku asertywności jest wyćwiczenie pewności siebie. Możesz rozwinąć ją tylko w jeden sposób – poprzez doświadczenie. Zwróć uwagę na to, że niektóre sukcesy życiowe musisz osiągnąć samodzielnie. Zwykle obejmują one: zawieranie przyjaźni i umiejętność wchodzenia w inne relacje społeczne, zdobywanie osiągnięć akademickich lub zawodowych, wybór stylu życia, kultywowanie aktywności fizycznych oraz umysłowych, a także moralną i etyczną prawość. W żadnej dziedzinie kompetencje nie są nam dane, lecz nabywamy je, co wymaga pracy nad sobą. Umiejętności komunikacyjne są w tym procesie niezbędne. Warto nauczyć się przede wszystkim:

  • wyrażania pozytywnych sugestii rówieśnikom lub współpracownikom i wspierania wspólnych działań („Mam fajny pomysł!”, „Mamy naprawdę mocny plan działania na następne spotkanie!”),
  • zadawania pytań i egzekwowania swoich potrzeb w przyjazny sposób („Czy mogę zabrać głos jako pierwszy na następnym spotkaniu?”, zamiast: „Dlaczego nigdy mnie nie pytasz, co myślę o Twojej propozycji?”),
  • zdrowego dystansu, jeśli twoja sugestia lub prośba o działanie spotyka się z niepowodzeniem – podnieś się, otrzep z kurzu i przygotuj alternatywne odpowiedzi, aby mieć większe szanse powodzenia następnym razem.

Ćwiczenia na asertywność

W rozwijaniu pewności siebie mogą pomóc Ci warsztaty asertywności oraz treningi asertywności, które polegają na zdobywaniu wiedzy oraz wykonywaniu określonych ćwiczeń, najczęściej na odgrywaniu scenek, za których sprawą konfrontujesz się z różnymi sytuacjami społecznymi. W ten sposób możesz w bezpiecznych warunkach, w domu lub pod okiem specjalisty z zakresu psychologii, opracować sposoby przezwyciężania lęku i nieśmiałości.

Do najbardziej znanych ćwiczeń na asertywność możemy zaliczyć: zdartą płytę – odgrywanie scenki, w której druga osoba kilka razy prosi Cię o to samo, odmawiasz jej, za każdym razem sięgając po te same argumenty, słonia – ćwiczenie polega na wyobrażaniu sobie siebie w skórze powolnego, spokojnego słonia, który mówi wolno i oddycha głęboko podczas argumentowania, nie dając wyprowadzić się z równowagi oraz jujitsu – ćwiczenie mówienia „nie”, przy jednoczesnym poszanowaniu i uznawaniu argumentów drugiej osoby.

Trauma – skąd się biorą problematyczne myśli, emocje i reakcje?

Trauma – skąd się biorą problematyczne myśli, emocje i reakcje?

W tym artykule dowiesz się:

  1. Czym jest trauma?
  2. Jak rozpoznać przyczyny i objawy traumy?
  3. Terapia traumy a. Zidentyfikowanie stresora b. Terapia EMDR c. Rodzaje zaburzeń związanych ze stresem
  4. Zespół stresu pourazowego (PTSD)
  5. Dlaczego traumy nabierają traumatycznego charakteru?
  6. Podsumowanie

Czym jest trauma? Jak rozpoznać jej przyczyny i objawy? Na czym polega terapia traumy? Jeśli cierpisz z powodu gwałtownego, wyjątkowo przykrego doświadczenia, związanego z zagrożeniem życia, a wspomnienie o tym wydarzeniu wywołuje głęboki stres, lęk lub przerażenie, prawdopodobnie odczuwasz traumę. Sprawdź, na czym polega terapia EMDR i jakie są jej zalety w leczeniu stresu traumatycznego.

Trauma jest jednym ze specyficznych zaburzeń, związanych ze stresem. Stanowi typ urazu psychicznego, będącego odpowiedzią organizmu na stresujące, traumatyczne wydarzenie, serię takich zdarzeń lub niekorzystne doświadczenia. Trauma prowadzi do trwałej zmiany w psychicznym funkcjonowaniu człowieka. Przesądzają o tym charakter, wzorzec i czas trwania objawów. W terapii traumy istotne jest zidentyfikowanie stresora – wspomnienia, które nabrało traumatycznego charakteru. W tym wypadku będzie to powracające przeżywanie wydarzenia o wyjątkowo groźnym lub przerażającym charakterze, np. związanego z zagrożeniem życia.

Zastanawiasz się, dlaczego konkretne wspomnienie nabiera traumatycznego charakteru? Większość trudnych dla psychiki, silnie stresujących wydarzeń przetwarza się sama, dzięki naturalnej zdolności mózgu człowieka do leczenia urazów psychicznych. Proces ten można porównać do gojenia się rany. Gdy powtarzające się urazy podrażniają ranę, gojenie zostaje zablokowane i niezbędna jest interwencja z zewnątrz. Podczas trudnej, obciążającej emocjonalnie sytuacji (napad, katastrofa, doświadczenia wojenne), informacje pozostają w ciele migdałowatym mózgu. Przeżywamy więc przykre doświadczenie, mając je stale przed oczami. Nie potrafimy jednak o nim mówić, ze względu na brak emocjonalnego uporządkowania.

Z pomocą przychodzi terapia traumy, czyli indywidualne sesje terapeutyczne z doświadczonym psychoterapeutą. Dzięki nim możliwe jest pozbycie się lęku, przerażenia i usystematyzowanie wspomnień o traumatycznym przeżyciu, za pomocą metody leczenia, zwanej terapią EMDR. Zanim ją szczegółowo omówimy, zatrzymajmy się na chwilę przy rodzajach zaburzeń, związanych ze stresem i sposobach radzenia sobie z nimi.

Trauma – skąd się biorą problematyczne myśli, emocje i reakcje?

 

Rodzaje zaburzeń związanych ze stresem

Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób, rewizja 11 – ICD-11 (ang. International Classification of Diseases, 11th Revision), zaburzenia specyficznie związane ze stresem obejmują:

  • zespół stresu pourazowego,
  • złożone zaburzenie stresu pourazowego,
  • zaburzenie przedłużającej się żałoby,
  • zaburzenie dostosowania,
  • reaktywne zaburzenie przywiązania,
  • zaburzenie nieskrępowanego zaangażowania społecznego.

Skupiamy się na stresie traumatycznym, zwanym zespołem stresu pourazowego (ang. Post traumatic stress disorder, w skrócie PTSD), z powodu którego cierpią osoby doświadczające wyjątkowo groźnych lub przerażających wydarzeń. Generalnie rzecz ujmując, reakcje na stres to sprawa bardzo indywidualna. Zwykle działamy instynktownie, dbając o bezpieczeństwo i przetrwanie – swoje lub bliskich. Wszystko w porządku, jeśli reagujemy intensywnie, adekwatnie do sytuacji, czyli w odpowiedzi na silny stres. Problemy zaczynają się wtedy, gdy skrajne reakcje pojawiają się, choć stres wcale nie jest aż tak duży.

Nadmiar negatywnych myśli lub emocji może sugerować, że w procesie przetwarzania trudnych doświadczeń, wystąpiła pewnego rodzaju blokada. Jeśli rana psychiczna nie zagoiła się do końca, pewne sytuacje, traumatyczne wspomnienia, myśli, emocje mogą powodować uczucie przytłoczenia, ponownego znalezienia się w trudnej, stresującej sytuacji lub przekonanie o „zamrożeniu w czasie”. Powodem takiego stanu jest nadmierne pobudzenie ciała migdałowatego, które odpowiada za sygnał alarmowy w trakcie stresujących wydarzeń oraz odgrywa kluczową rolę w tworzeniu i przechowywaniu wspomnień emocjonalnych. Przywołanie nieprzetworzonego wspomnienia może prowadzić do emocjonalnego cierpienia, co zapewne przełoży się na pogorszenie jakości życia.

Terapia EMDR wspiera mózg w procesie przetwarzania trudnego wspomnienia, przenosząc je z ciała migdałowatego do kory przedczołowej. Psychoterapeuta dąży więc do wznowienia naturalnego procesu gojenia się urazu psychicznego.

Zespół stresu pourazowego (PTSD) – objawy

Zespół stresu pourazowego (PTSD) może wiązać się z: bezpośrednim doświadczeniem klęsk żywiołowych lub katastrof, spowodowanych przez człowieka, narażeniem na walkę, z poważnymi wypadkami, torturami, przemocą seksualną, terroryzmem, napaścią lub ciężką chorobą, zagrażającą życiu (np. zawał serca), z byciem świadkiem zagrożenia, rzeczywistego zranienia lub śmierci innych osób w nagły, nieoczekiwany lub gwałtowny sposób, z informacją o nagłej, nieoczekiwanej lub gwałtownej śmierci bliskiej osoby. PTSD charakteryzuje zaś występowanie wszystkich wymienionych poniżej czynników:

  • ponowne przeżywanie traumatycznego wydarzenia lub wydarzeń z przeszłości w teraźniejszości, w postaci żywych, natrętnych wspomnień, retrospekcji lub koszmarów sennych,
  • ponowne doświadczanie może nastąpić za pośrednictwem jednej lub wielu modalności sensorycznych i zwykle towarzyszą mu silne lub przytłaczające emocje, zwłaszcza strach lub przerażenie oraz silne doznania fizyczne,
  • unikanie myśli i wspomnień o zdarzeniu, wydarzeniach, czynnościach, sytuacjach lub osobach przypominających zdarzenie,
  • uporczywe postrzeganie zwiększonego, aktualnego zagrożenia, objawiające się nadmierną czujnością lub wzmożoną reakcją zaskoczenia na bodźce, np. nieoczekiwane odgłosy.

Objawy rozpoznanego PTSD utrzymują się przez co najmniej kilka tygodni i powodują znaczne upośledzenie funkcjonowania osobistego, rodzinnego, społecznego, edukacyjnego, zawodowego oraz w innych ważnych obszarach życia.

 

Zespół stresu pourazowego (PTSD) – objawy

 

Jak wyleczyć traumę – terapia EMDR

Terapia EMDR (ang. Eye Movement Desensitization and Reprocessing) wykorzystuje w ściśle określony sposób szybkie i powtarzające się ruchy gałek ocznychoraz stymulację bilateralnąw celu zmniejszenia intensywności stresu, niepokojących myśli i emocji. Prężny rozwój tej formy psychoterapii, która uwzględnia aspekt neurofizjologiczny, zapoczątkowały ponad 30 lat temu obserwacje i badania Francine Shapiro. Dzisiaj terapia EMDR łączy elementy wielu podejść psychoterapeutycznych, nie wymaga jednak szczegółowej narracji traumatycznego wydarzenia ani wykonywania prac domowych. Jak wygląda indywidualna sesja terapeutyczna z wykorzystaniem EMDR?

W czasie sesji EMDR psychoterapeuta wielokrotnie stosuje stymulację bilateralną – wodzenie wzrokiem za dłonią terapeuty, sygnały dźwiękowe lub dotykowe – co powoduje, że mózg pacjenta zalewa „tsunami wolnych fal”. Twórca tego terminu, neurofizjolog Marco Pagani, prowadząc wraz z zespołem badaczy eksperymenty z użyciem EEG, zauważył, że w czasie bilateralnej stymulacji w mózgu dominują fale wolne (fale delta). Takie same fale pojawiają się podczas fazy snu NREM, czyli snu wolnofalowego, ułatwiając przeniesienie traumatycznego wspomnienia z ciała migdałowatego do kory nowej.

Skuteczność szybkich ruchów gałek ocznych w redukcji stresu pourazowego sprawia, że terapia EMDR, podczas której pracuje się zarówno z silnymi emocjami, jak i negatywnymi przekonaniami oraz reakcjami z ciała, jest rekomendowana przez: WHO, Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne i Psychologiczne, Międzynarodową Organizację Stresu Traumatycznego, Departament Spraw Weteranów i Departament Obrony USA, Izraelską Krajową Radę Zdrowia Psychicznego, Departament Zdrowia Wielkiej Brytanii i wiele innych międzynarodowych agencji, zajmujących się zdrowiem.

Zaburzenia snu i ich znaczenie dla zdrowia

Zaburzenia snu i ich znaczenie dla zdrowia

Czym są zaburzenia snu i jaki wpływ mają na Twoje zdrowie? Bezsenność, podobnie jak nadmierna senność, może być objawem lub stanowić samodzielną jednostkę chorobową. Poznaj rodzaje zaburzeń snu i niepokojące objawy trudności ze snem. Dowiedz się, do czego może prowadzić brak zbawiennej dla organizmu regeneracji i jakie są metody leczenia bezsenności.

Zaburzenia snu i czuwania należą do najczęstszych problemów klinicznych, spotykanych w medycynie i psychiatrii. Mogą być pierwotne lub wtórne, czyli wynikające z różnych schorzeń psychiatrycznych i medycznych. Obejmują problemy z jakością, czasem i ilością snu, co powoduje niepokój w ciągu dnia, przewlekłe zmęczenie, bóle głowy, rozdrażnienie, pogorszenie koncentracji, a w efekcie upośledzenie funkcjonowania. Zaburzenia snu i czuwania często towarzyszą depresji, lękowi lub zaburzeniom poznawczym. Istnieje kilka typów zaburzeń snu i czuwania, z których bezsenność jest najczęstsza.

Zaburzenia snu mogą objawiać się w postaci:

  • trudności w zapoczątkowaniu lub utrzymaniu snu,
  • nadmiernej senności,
  • problemów z oddychaniem podczas snu,
  • nieprawidłowości związanych z rytmem snu i czuwania,
  • nieprawidłowych ruchów podczas snu,
  • problematycznych zdarzeń behawioralnych lub fizjologicznych, które występują podczas zasypiania, podczas snu lub po przebudzeniu.

Niewystarczający lub nieregenerujący sen może znacznie pogorszyć jakość Twojego życia. Sprawdź, czym jest sen i jakie ma znaczenie dla organizmu!

Definicja i rodzaje zaburzeń snu

Sen jest występującym spontanicznie i okresowo stanem czynnościowym ośrodkowego układu nerwowego, polegającym na zniesieniu świadomości i aktywności ruchowej, zmniejszeniu reaktywności na bodźce i przyjęciu stereotypowej pozycji. Fizjologiczny sen pojawia się i przemija w cyklu dobowym, charakteryzując się pełną odwracalnością pod wpływem czynników zewnętrznych, w odróżnieniu od śpiączki, anestezji lub hibernacji. Przeciwieństwem snu jest stan czuwania, czyli aktywności układu somatycznego, do której organizm powraca szybko pod wpływem dostatecznie silnych bodźców. U zdrowych ludzi dorosłych czuwanie i sen stanowią dwa podstawowe stany fizjologiczne. Występują cyklicznie, przy czym około 2/3 doby przypada na czuwanie.

Zaburzenia snu i ich znaczenie dla zdrowia

 

Zaburzenia snu i czuwania w najnowszym wydaniu Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, rewizja 11 – ICD-11 (ang. International Classification of Diseases, 11th Revision)znalazły się w odrębnym rozdziale, o numerze 7. Wyróżniono w nim:

  • zaburzenia bezsenności,
  • zaburzenia związane z nadmierną sennością,
  • zaburzenia oddychania związane ze snem,
  • zaburzenia rytmu dobowego snu i czuwania,
  • zaburzenia ruchowe związane ze snem,
  • zaburzenia parasomnii.

Za jeden z najbardziej zwartych i logicznych uznaje się również podział zaburzeń snu na pierwotne (dyssomnie i parasomnie) oraz wtórne (również o charakterze dyssomni lub parasomni, wynikające ze schorzeń psychicznych, somatycznych lub stosowania substancji psychoaktywnych. Podział ten zawarto w Amerykańskiej Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych – DSM-IV (ang. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition).

Co ważne, sen można badać obiektywnie, na podstawie parametrów rejestrowanych w standardowym polisomnogramie. Zapis czynności bioelektrycznej mózgu (EEG), elektrookulogram (EOG) oraz zapis czynności bioelektrycznej mięśni (EMG), pozwala stwierdzić, iż zdrowy sen składa się właściwie z dwóch stanów, które trwają ok. 90–110 min.:

  • snu NREM (ang. non rapid eye movement,sen bez szybkich ruchów gałek ocznych) – faza rozpoczęcia snu, zajmuje 75–80 proc. czasu podczas epizodu snu dobowego,
  • snu REM (ang. rapid eye movement, sen z szybkimi ruchami gałek ocznych) – zajmuje 20–25 proc. czasu podczas epizodu snu dobowego, wieńcząc go.

Stany snu i czuwania utrzymywane są za pośrednictwem przekaźników synaptycznych, takich jak: noradrenalina, serotonina, dopamina, acetylocholina, histamina, kwas gamma-aminomasłowy (GABA), glutaminiany, glicyna oraz hipokretyny (oreksyny). Zapotrzebowanie na sen u zdrowej osoby zależy w głównej mierze od genów i wieku, przy czym im młodsza jest osoba, tym więcej godzin snu potrzebuje. Dorośli powinni spać ok. 6-8 godzin na dobę, nastolatki – 9 godzin.

Jakie są przyczyny bezsenności i innych zaburzeń snu?

Zgodnie z definicją, zawartą w ICD-11, zaburzenia bezsenności charakteryzują się uporczywymi trudnościami z inicjacją, czasem trwania, konsolidacją lub jakością snu, które pojawiają się pomimo zapewnienia odpowiednich możliwości i okoliczności snu, skutkując pewną formą upośledzenia w ciągu dnia. Objawy zauważalne za dnia obejmują zazwyczaj zmęczenie, obniżony nastrój lub drażliwość, ogólne złe samopoczucie i zaburzenia funkcji poznawczych. Osoby, które zgłaszają objawy, związane ze snem przy braku upośledzenia funkcjonowania w ciągu dnia, nie są uważane za cierpiące na bezsenność. Podobnie wyglądają kryteria diagnostyczne, zawarte w Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Snu (ang. International Classification of Sleep Disorders)oraz w Kryteriach Diagnostycznych Badania Bezsenności(ang. Research Diagnostic Criteria for Insomnia).

Bezsenność, jako choroba cywilizacyjna XXI wieku, wiąże się zazwyczaj z konkretnym problemem – stresującym wydarzeniem (utrata pracy, kryzys małżeński) lub czynnikiem, który zmienia przyzwyczajenia, związane ze snem (praca zmianowa, narodziny dziecka). Niepokój o sen, nieprawidłowe nawyki, związane ze snem oraz podatność na zaburzenia w zakresie regulacji snu mogą wpływać na utrzymywanie się bezsenności. Przyczyną bezsenności mogą być również zaburzenia psychiczne (zwłaszcza depresja, nerwica i trauma) oraz współistniejące choroby somatyczne (nowotwory złośliwe, zapalenie stawów). Po pomoc psychologiczną warto zwrócić się wtedy, gdy bezsenność staje się przyczyną cierpienia i znacznego upośledzenia codziennego funkcjonowania. Długotrwałe prowadzenie trybu życia z ograniczoną ilością snu przynosi negatywne skutki dla zdrowia. Od ilości i jakości snu zależą bowiem liczne procesy fizjologiczne, wpływające na równowagę metaboliczną organizmu, odporność, regenerację komórek i pracę układu nerwowego.

Czy można wyleczyć się z bezsenności i innych zaburzeń snu?

Leczenie bezsenności oraz innych zaburzeń snu i czuwania oparte jest na bezpiecznych metodach, które zazwyczaj łączą psychoterapię z farmakoterapią, prowadzoną pod okiem profesjonalistów. Ważne jest, aby na samym początku leczenia przeprowadzić pogłębiony wywiad z pacjentem, właściwie rozpoznać źródła zaburzeń snu i – w razie konieczności – zlecić wizyty u specjalistów z różnych dziedzin medycyny. Do metod psychoterapeutycznych, wykorzystywanych w terapii bezsenności, zalicza się przede wszystkim terapię poznawczo-behawioralną, treningi relaksacyjne, ograniczanie czasu spędzanego w łóżku oraz technikę kontroli bodźców. Psychoterapia przynosi zwykle satysfakcjonujące efekty. Zanim sięgniemy po leki uspokajające lub nasenne, warto zlokalizować i dezaktywować pewne czynniki, które mogą wywoływać i podtrzymywać występowanie zaburzeń snu.

Zaburzenia psychiczne – objawy, rodzaje, sposoby leczenia

Zaburzenia psychiczne – objawy, rodzaje, sposoby leczenia

Zastanawiasz się, czym są zaburzenia psychiczne i jak się objawiają? Poznaj rodzaje zaburzeń psychicznych. Sprawdź, jakie są najbardziej efektywne sposoby leczenia. Pamiętaj, że nie jesteś sam ze swoimi problemami. Zawsze możesz zgłosić się po profesjonalną pomoc psychologiczną.

Coraz więcej rozmawiamy o tym, że zaburzenia psychiczne mogą dotknąć każdego, niezależnie od płci, wieku oraz statusu majątkowego, poważnie utrudniając funkcjonowanie organizmu, a nawet stanowiąc realne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Z opublikowanego w czerwcu 2022 roku Światowego Raportu Zdrowia Psychicznego, autorstwa World Health Organization (WHO), wynika, że z powodu zaburzeń psychicznych cierpi prawie miliard ludzi na całym świecie (dokładnie 970 milionów). Większość osób z objawami nie ma jednak dostępu do odpowiedniej opieki medycznej, a przed szukaniem pomocy blokuje często obawa przed społecznym wykluczeniem. Raport WHO wskazuje również, że znaczący wpływ na pogorszenie zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia wielu z nas miała pandemia COVID-19. Nie tylko pogłębiła bowiem nierówności społeczne, ale przede wszystkim uwypukliła słabości systemowe podstawowej opieki medycznej.

Zaburzenia psychiczne – definicja

Co to są zaburzenia psychiczne? Zgodnie z obowiązującą od 1 stycznia 2022 roku Międzynarodową Klasyfikacją Chorób, rewizja 11 – ICD-11 (ang. International Classification of Diseases, 11th Revision), zaburzenia psychiczne, behawioralne i neurorozwojowe, opisane w rozdziale szóstym, to syndromy, charakteryzujące się klinicznie istotnymi zaburzeniami w zakresie funkcjonowania procesów poznawczych, panowania nad emocjami oraz zachowaniem, które odzwierciedlają dysfunkcję procesów psychologicznych, biologicznych lub rozwojowych. Zaburzenia te są zwykle związane z cierpieniem lub upośledzeniem życia osobistego, rodzinnego, społecznego, edukacyjnego, zawodowego lub innych ważnych obszarów funkcjonowania człowieka.

ICD-11 proponuje odejście od sztywnego klasyfikowania kategorii poszczególnych zaburzeń psychicznych w kierunku oceny ich nasilenia i wymiarowości. Stara się więc uporządkować ogromny zbiór zaburzeń psychicznych i ułatwić rozpoznanie choroby. W nowej klasyfikacji nie znajdziemy zatem podziału na 10 typów zaburzeń osobowości. Celem procesu diagnostycznego ma być ustalenie, czy dane zaburzenie występuje i z jakim nasileniem. Według WHO kryzys zdrowia psychicznego pojawia się w połączeniu z indywidualną odpornością, poczuciem przynależności i umiejętnością funkcjonowania w społeczeństwie. Czynniki te są wyraźnie ze sobą powiązane, co podkreśla potrzebę multimodalnego podejścia do zdrowia psychicznego.

Zaburzenia psychiczne – rodzaje

Zaburzenia psychiczne bywają bagatelizowane. Wiążą się często z poczuciem wstydu i obawą przed stygmatyzacją. Jednak szybka reakcja na pierwsze objawy problemów – jak przy każdej chorobie – ma kluczowe znaczenie w procesie powrotu do zdrowia. Wiedza, na temat tego, jakie mogą być zaburzenia i choroby psychiczne oraz jakie są ich objawy, pomoże Ci wesprzeć bliskich lub zareagować na własne cierpienie. Rodzaje zaburzeń psychicznych, wymienione w nowej klasyfikacji ICD-11, to:

  • zaburzenia neurorozwojowe, w tym: zaburzenia rozwoju intelektualnego, rozwojowe zaburzenia mowy lub języka, zaburzenia ze spektrum autyzmu, rozwojowe zaburzenie uczenia się, rozwojowe zaburzenie koordynacji ruchowej, zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, stereotypowe zaburzenie ruchowe,
  • schizofrenia lub inne pierwotne zaburzenia psychotyczne, w tym: zaburzenia schizoafektywne, zaburzenie schizotypowe, ostre i przemijające zaburzenie psychotyczne, zaburzenia urojeniowe,
  • katatonia, w tym: katatonia związana z innym zaburzeniem psychicznym, katatonia wywołana substancjami lub lekami, zespół wtórnej katatonii,
  • zaburzenia nastroju, w tym: zaburzenia afektywne dwubiegunowe lub pokrewne, zaburzenia depresyjne, prezentacje objawowe i przebiegu epizodów nastroju w zaburzeniach nastroju, zaburzenia nastroju wywołane substancjami, zespół wtórnego nastroju,
  • zaburzenia lękowe lub związane ze strachem, w tym: uogólnione zaburzenie lękowe, lęk napadowy, agorafobia, specyficzna fobia, fobia społeczna, zespół lęku separacyjnego, mutyzm wybiórczy,
  • zaburzenia obsesyjno-kompulsywne lub pokrewne, w tym: nerwica natręctw, zaburzenie dysmorficzne ciała, węchowe zaburzenie odniesienia, hipochondria, zaburzenie gromadzenia, powtarzające się zaburzenia zachowania skoncentrowane na ciele,
  • zaburzenia szczególnie związane ze stresem, w tym: zespół stresu pourazowego, złożone zaburzenie stresu pourazowego, zaburzenie przedłużającej się żałoby, zaburzenie dostosowania, reaktywne zaburzenie przywiązania, zaburzenie nieskrępowanego zaangażowania społecznego,
  • zaburzenia dysocjacyjne, w tym: dysocjacyjne zaburzenie objawowe neurologiczne, amnezja dysocjacyjna, zaburzenie transowe, zaburzenie transu opętania, rozdwojenie jaźni, częściowe dysocjacyjne zaburzenie tożsamości, zaburzenie depersonalizacji-derealizacji,
  • zaburzenia karmienia lub jedzenia, w tym: jadłowstręt psychiczny, bulimia, zaburzenia objadania się, zaburzenie polegające na unikaniu i ograniczaniu przyjmowania pokarmu, zaburzenie Pica, zaburzenie przeżuwania i zwracania pokarmu,
  • zaburzenia eliminacji, w tym: moczenie mimowolne, nietrzymanie moczu,
  • zaburzenia cielesnego cierpienia lub cielesnych doświadczeń, w tym zaburzenia dystresu cielesnego (łagodne, umiarkowane, ciężkie), dysforia integralności ciała,
  • zaburzenia spowodowane używaniem substancji lub zachowaniami uzależniającymi – w zakresie substancji: zaburzenia spowodowane stosowaniem alkoholu, konopi indyjskich, syntetycznych kannabinoidów, opioidów, środków uspokajających, nasennych lub anksjolitycznych, kokainy, środków pobudzających, w tym amfetamin, metamfetaminy lub metkatynonu, syntetycznych katynonów, kofeiny, halucynogenów, nikotyny, lotnych środków wziewnych, MDMA lub leków pokrewnych, w tym MDA, leków dysocjacyjnych, w tym ketaminy i fencyklidyny (PCP), innych substancji psychoaktywnych i niepsychoaktywnych, w tym leków, w zakresie zachowań – zaburzenie związane z hazardem (głównie online, głównie offline), zaburzenie związane z grami (głównie online, głównie offline),
  • zaburzenia kontroli impulsów, w tym: piromania, kleptomania, kompulsywne zaburzenie zachowania seksualnego, przerywane zaburzenie wybuchowe,
  • destrukcyjne zachowanie lub zaburzenia dyssocjalne, w tym: zaburzenie opozycyjno-buntownicze (z przewlekłą drażliwością, gniewem i bez), zaburzenie dyssocjalne zachowania (początek w dzieciństwie, początek w okresie dojrzewania),
  • zaburzenia osobowości (łagodne, umiarkowane, ciężkie) oraz wybitne cechy lub wzorce osobowości, w tym: negatywna afektywność, brak przywiązania, dyssocjalność, rozhamowanie, anankastia, wzór graniczny,
  • zaburzenia parafiliczne (zaburzenia preferencji seksualnych), w tym: zaburzenie ekshibicjonistyczne, zaburzenie podglądania, zaburzenie pedofilne, zespół przymusowego sadyzmu seksualnego, zaburzenie frotteurystyczne,
  • pozorowane zaburzenia, w tym sztuczne zaburzenie narzucone sobie lub innej osobie,
  • zaburzenia neurokognitywne, w tym: delirium, łagodne zaburzenie neurokognitywne, zaburzenie amnezyjne oraz demencja (spowodowana chorobą Alzheimera, chorobą naczyń mózgowych, chorobą z ciałami Lewy’ego, otępieniem czołowo-skroniowym, substancjami psychoaktywnymi, w tym lekami),
  • zaburzenia psychiczne lub behawioralne związane z ciążą, porodem lub połogiem (z objawami psychotycznymi i bez).

Zaburzenia psychiczne – objawy, rodzaje, sposoby leczenia

Jak widzisz, istnieje mnóstwo rodzajów zaburzeń psychicznych, a ich objawy może prawidłowo zakwalifikować jedynie specjalista. Pierwsze kroki skieruj do psychologa lub lekarza psychiatry. Jeśli zachowanie bliskiej Ci osoby jest niepokojące, sprawdź, po czym poznać, że ktoś ma zaburzenia psychiczne.

Zaburzenia psychiczne – objawy

Objawy choroby psychicznej różnią się w zależności od rodzaju zaburzenia, z którym zmaga się dana osoba. Każde zaburzenie psychiczne jest inne, zwykle wiąże się jednak z problemami w sferach emocjonalnej, rozumowania, postrzegania rzeczywistości i zachowania. Cierpienie, związane z zaburzeniami, potrafi zaś skutecznie utrudnić lub wręcz uniemożliwić codzienne funkcjonowanie w społeczeństwie. Zaburzeniom psychicznym towarzyszą najczęściej skrajne emocje i zachowania, w tym m.in.: smutek, żal, rozdrażnienie, agresja, impulsywność, bezsenność, ospałość, wycofanie, niska samoocena, nadpobudliwość, ekstrawertyzm, mania. Wraz z rozwojem choroby psychicznej mogą pojawić się również: omamy słuchowe i wzrokowe, majaczenie, permanentne poczucie lęku, wiara w teorie spiskowe, przekonanie, że jest się obserwowanym lub śledzonym.

Jeśli zauważysz, że bliska Ci osoba nagle zaczęła zachowywać się zupełnie inaczej – nie radzi sobie z emocjami, z codziennymi obowiązkami, z lękiem lub żałobą, a jej zachowania są skrajne i nieakceptowane przez otoczenie – możesz pomóc rozmową i wsparciem w wyborze odpowiedniej placówki psychoterapeutycznej.

Jak leczyć zaburzenia psychiczne?

Pamiętaj, że można z powodzeniem leczyć zaburzenia psychiczne. Gdzie szukać pomocy? Skieruj swoje kroki do profesjonalnej pracowni rozwoju osobistego. Zespół psychoterapeutów czeka, aby odpowiedzieć na nurtujące Cię pytania i wdrożyć odpowiednie postępowanie. Pomoc psychologiczna zaczyna się od szczerej rozmowy, Pogłębiony wywiad pozwala poznać historię pacjenta i objawy, aby na tej podstawie określić, czy w ogóle występują u niego jakiekolwiek zaburzenia psychiczne. Jeśli tak, specjalista porównuje zdobyte informacje z kryteriami diagnostycznymi. Określa typ jednostki chorobowej oraz podtyp zaburzenia i klasyfikuje stopień nasilenia objawów. Zapada decyzja o wprowadzeniu leczenia. Jedną z głównych metod leczenia zaburzeń psychicznych jest psychoterapia. Główne rodzaje psychoterapii to:

  • psychoterapia psychodynamiczna,
  • psychoterapia poznawczo-behawioralna,
  • psychoterapia EMDR,
  • psychoterapia Gestalt,
  • psychoterapia psychoanalityczna.

Niektóre zaburzenia psychiczne wymagają połączenia psychoterapii z leczeniem farmakologicznym, szczególnie w przypadku nasilenia objawów.