Hipochondria oznacza lęk o własne zdrowie. Osoba cierpiąca na to zaburzenie psychiczne jest głęboko przekonana o posiadaniu poważnej choroby lub skłonnościach do jej nabycia. Przeświadczenie to utrzymuje się, mimo zapewnień ze strony lekarza, że nie ma jakichkolwiek przesłanek, które sugerowałyby występowanie poważnej patologii. Zdarza się, że hipochondria współistnieje z chorobą somatyczną. Pacjent znacznie mocniej przeżywa jednak wówczas lęk przed chorobą, niż towarzyszące schorzeniu objawy.

Potocznie mówi się, że hipochondryk wpędza się w chorobę, koncentrując się nadmiernie na tematach, związanych ze zdrowiem. Permanentny lęk o własną kondycję psychofizyczną skutkuje nadinterpretowaniem pospolitych objawów i częstymi wizytami u lekarzy rozmaitych specjalizacji. Niestety, na tej liście zwykle nie ma psychiatry. Aby zrozumieć, czym jest hipochondria, musimy odróżnić łagodny oraz umiarkowany stopień nasilenia lęku o własne zdrowie, który pełni funkcję ochronną, motywując nas do korzystania z pomocy medycznej w sytuacjach uzasadnionych (np. odczuwanie bólu w klatce piersiowej u osób po przebytym zawale serca), od zaburzenia psychicznego, gdy ciężki lęk o zdrowie jest nieproporcjonalny do ryzyka medycznego.

Uporczywy, ekstremalny lęk przed chorobą bardzo często prowadzi do osobistego cierpienia, zaburzeń funkcjonowania społecznego i zawodowego, wypadania z ról, a także nadmiernego korzystania z usług medycznych.

Hipochondria – co to za choroba?

Zgodnie z klasyfikacją zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) pejoratywnie odbierany termin hipochondria został zastąpiony w Stanach mianem IAD – zaburzeń z lękiem przed chorobą (z ang. illness anxiety disorder). To zaburzenia somatyzacyjne, wyzwalaczem których może być usłyszana, przeczytana lub obejrzana w środkach masowego przekazu informacja o danej chorobie.

Hipochondryk pisze czarne scenariusze

Kim jest hipochondryk? Osoba, cierpiąca na zaburzenia z lękiem przed chorobą, sprawia wrażenie umierającego. Nadmiernie koncentruje się na sygnałach z ciała i fizjologicznych odczuciach, najczęściej z układu trawiennego i krążenia, na tej podstawie tworzy błyskawicznie czarne scenariusze.

Hipochondryk jest gotowy na wystąpienie nowych objawów poważnej choroby fizycznej (zawał, udar, nowotwór), czemu zawsze towarzyszy ciągłe poszukiwanie dowodów na istnienie choroby. Każde, najdrobniejsze odstępstwo od normy lub powszechną dolegliwość uważa za oznaki patologii. Bardzo się boi i stale oczekuje pomocy, a to nie pozwala na zdrowe funkcjonowanie w społeczeństwie.

Hipochondria – objawy zaburzenia

Jakie są objawy hipochondrii? Obok ciężkiego lęku o własne zdrowie, któremu mogą towarzyszyć dolegliwości somatyczne, przesłanką do rozpoznania zaburzenia psychicznego jest podważanie lub odrzucanie przez pacjenta zapewnień lekarzy o braku podstaw do rozpoznania choroby. Zdarza się, że dobre wyniki badań przynoszą hipochondrykowi otuchę, jednak w kolejnych dniach zaczynają narastać w nim wątpliwości, co do rzetelności tych wyników oraz kompetencji lekarza. Wniosek jest jeden – trzeba poszukać innego specjalisty i powtórzyć wszystkie badania. Ewentualnie chory uzna, że grozi mu zupełnie inna, równie groźna choroba.

Na czym polega leczenie hipochondrii?

Leczenie hipochondrii jest trudne. Rekomendowaną i przynoszącą najlepsze efekty metodą leczenia ciężkiego lęku przed chorobą jest zastosowanie psychoterapii. CTB, a więc terapia poznawczo-behawioralna (z ang. cognitive behavioral therapy), powinna być krótkoterminowa, zorientowana na problem, aby przerwać mechanizm błędnego koła u pacjenta, który wciąż wchodzi w rolę

chorego.

Skuteczna może okazać się terapia rodzinna, gdy objawy hipochondrii powodują złe funkcjonowanie całej rodziny pacjenta oraz psychoterapia systematyczna (długoterminowa), restrukturyzująca, to jest prowadząca do zmiany niektórych elementów osobowości. Warto również podkreślić, że wpływ na leczenie może mieć dobry kontakt terapeuty z lekarzem pierwszego kontaktu.

Co ważne, hipochondrii towarzyszą zwykle inne zaburzenia, m.in.:

• zaburzenia nastroju z depresją na czele,
• zaburzenia lękowe, w tym lęk napadowy i uogólniony, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne,
• zaburzenia osobowości.

Szacuje się, że w ponad 50 proc. przypadków hipochondria współwystępuje z lękiem uogólnionym, natomiast u 15−30 proc. pacjentów z hipochondrią mogą pojawiać się choroby somatyczne. Badania wskazują, że typowe objawy zbliżają hipochondrię najbardziej do zaburzeń lękowych. Intruzyjne myśli i powtarzalność zachowań kojarzymy z zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi, a nadmierne skupienie na objawach, katastrofizację, fałszywe interpretacje objawów fizjologicznych łączą ją z lękiem panicznym. Ponadto, dla hipochondryka ważne są również zachowania zabezpieczające, czyli rytuały w poszukiwanie otuchy.

Psychoterapia jest sprawdzoną metodą walki z ciężkim lękiem przed chorobą. Hipochondrię można i trzeba leczyć pod okiem specjalisty, aby znacząco wpłynąć na jakość codziennego życia.