Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) – jak leczyć?

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) – jak leczyć?

 

sammy-williams-7vABBrkzzlk-unsplash

 

Na OCD, czyli zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, cierpi ok. 2-3 proc. populacji. Niemal wszystkie osoby z tym zaburzeniem psychicznym zmagają się z trudnościami w relacjach z innymi ludźmi, wynikającymi głównie z zaniżonej samooceny. Sprawdź, jak leczyć zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD) i co jest ich przyczyną.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (z ang. obsessive-compulsive disorders – OCD) to zaburzenie psychiczne, w którym osoba odczuwa potrzebę wielokrotnego wykonywania pewnych czynności (zwanych kompulsjami) lub ma pewne powtarzające się myśli (zwane obsesjami), co sprawia poważne trudności w życiu codziennym i może znacząco upośledzać jej psychospołeczne funkcjonowanie.

O wadze tego problemu w wymiarach indywidualnym, rodzinnym i społecznym świadczą dane statystyczne:

  • na OCD cierpi około 2–3 proc. populacji,
  • niemal wszystkie osoby z OCD przeżywają trudności w relacjach z innymi ludźmi,
  • 92 proc. chorych ma kłopot w nawiązaniu relacji z powodu zaniżonej samooceny,
  • 73 proc. pacjentów doświadcza problemów w rodzinie,
  • 62 proc. – w przyjaźni, co wiąże się z ryzykiem rozstania,
  • blisko połowa chorych ma problemy w sferze zawodowej,
  • 58 proc. ma kłopot z kontynuowaniem nauki,
  • 47 proc. nie może utrzymać pracy,
  • 40 proc. osób jest do pracy niezdolnych,
  • 13 proc. osób podejmuje próbę samobójczą, w wyniku cierpienia z powodu natręctw,
  • ponad 90 proc. osób z OCD wykazuje również objawy innych zaburzeń psychicznych, w tym: depresji, zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, zaburzeń jedzenia, lękowych, osobowości i schizofrenii, co znacznie utrudnia diagnozę i leczenie.

Niestety, badania wskazują, że osoba cierpiąca na OCD zaczyna szukać pomocy dopiero średnio ok. 10 lat od wystąpienia pierwszych objawów, a 17 lat mija zanim wdrożona zostanie właściwie dobrana terapia.

 

Objawy OCD – choroba, której się wstydzimy

Objawy OCD są wstydliwe, powodują zaniżenie samooceny, a toczące się dyskusje na temat samej natury natręctw, a dokładnie tego, czy są one przejawem, konsekwencją czy przyczyną zaburzeń lękowych, zaowocowały zmianami w amerykańskiej klasyfikacji chorób DSM-5. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne zaliczane są tradycyjnie do zaburzeń lękowych. W DSM-5 weszły jednak w skład odrębnej grupy chorób pod nazwą „Zaburzenia Obsesyjno-Kompulsyjne i Pokrewne” (obsessive-compulsive and related disorders – OCRD). Obok OCD do tej grupy należą również cztery inne, powiązane zaburzenia:

  • zniekształcenie obrazu własnego ciała (dysmorfofobia),
  • impulsywne wyrywanie włosów (trichotillomania),
  • patologiczne zbieractwo (syllogomania),
  • patologiczne skubanie skóry (dermatillomania, przeczosy psychogenne).

Samo OCD jest bardzo złożonym zaburzeniem, o niezmiernie różnorodnych objawach. Symptomy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego możemy jednak w pewien sposób pogrupować na:

  • czyszczenie – obsesje zanieczyszczenia i kompulsje czyszczenia, mycia,
  • symetria – obsesje symetrii oraz kompulsje powtarzania, porządkowania i liczenia,
  • zakazane myśli lub tabu, np. obsesje agresywne seksualne lub religijne i związane z nimi kompulsje – zachowania neutralizujące,
  • krzywda, np. obawy przed zrobieniem krzywdy sobie lub innym i kompulsje sprawdzania,
  • codzienne aktywności, w tym m.in. pozostawianie otwartych drzwi, włączonego gazu, potrzeba posiadania informacji lub pamiętania tablic rejestracyjnych, reklam itp., natrętnego skupienia na funkcjach organizmu (tzw. obsesje somatyczne), intruzywnych, nieagresywnych wyobrażeń i myśli, przesądów (czarny kot przebiegł mi drogę), szczęśliwych lub pechowych numerów, kolorów.

Warto przy tym rozróżnieniu pamiętać, że pacjenci często mają objawy z więcej niż tylko jednego podtypu.

 

Jak leczyć OCD?

 

victoria-volkova-OUUFrjjhGHc-unsplash

 

Leczenie OCD obejmuje farmakoterapię, psychoterapię (terapię poznawczo-behawioralną, z ang. cognitive-behavioural therapy – CBT) i psychoedukację. W OCD z przewagą natręctw psychoterapia wydaje się mieć przewagę nad oddziaływaniami farmakologicznymi.

Najskuteczniejszą i najpowszechniej stosowaną formą psychoterapii w przypadku zaburzeń kompulsywno-obsesyjnych jest ERP – ekspozycja na bodziec i powstrzymanie reakcji (z ang. exposure with response prevention), uznawana za metodę czysto behawioralną. Badania wykazują, że ERP przyczynia się do ogólnego zmniejszenia nasilenia kompulsji. Szczególnie dobre wyniki zaobserwowano u osób, zmagających się z lękiem przed zabrudzeniem. Efekty u pacjentów, którzy przeszli terapię metodą ERP do końca, utrzymują się przez co najmniej dwa lata po jej zakończeniu.

Nowsze teorie podkreślają rolę uczenia hamowania, tolerancji negatywnego afektu, zmiany przekonań związanych z bodźcami lękotwórczymi oraz samym lękiem. Kolejną formą psychoterapii, która przynosi korzyści chorym z OCD, jest ACT –terapia akceptacji i zaangażowania (z ang. acceptance and commitment therapy), która polega na uczeniu pacjentów obserwowania nieprzyjemnych myśli bez reagowania na nie oraz na nadawaniu priorytetu aktywności zorientowanej na wartości. To tzw. trzecia fala psychoterapii poznawczej – forma metapoznawcza, która zakłada, że wyższe procesy poznawcze umożliwiają modyfikację przekonań na temat objawów (np. roli i znaczenia obsesyjnych myśli).

Pamiętaj, że pierwszym krokiem do uzyskania pomocy jest zgłoszenie się do psychiatry. Wspólnie z ekspertem rozpoczniesz proces diagnozowania oraz wyboru najskuteczniejszych metod leczenia. Objawy OCD, czyli zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, można efektywnie minimalizować, aby w pełni cieszyć się życiem.