Zastanawiasz się, czy psychika wpływa na funkcjonowanie całego organizmu? Czy choroby somatyczne mogą mieć podłoże w psychice i odwrotnie? Naukowcy udowadniają, że tak. Opisywaniem tego, jak psychika wpływa na stan fizyczny i zdrowie człowieka w ujęciu całościowym, zajmuje się psychosomatyka. Sprawdź, jak definiujemy i klasyfikujemy zaburzenia psychosomatyczne. Poznań z Pracownią Rozwoju Osobistego Kreska to miejsce, w którym znajdziesz wsparcie w leczeniu złożonych dolegliwości.
Zaburzenia psychosomatyczne (psychofizjologiczne) to dolegliwości somatyczne (cielesne), które mają podłoże w psychice. Innymi słowy – przyczyną wielu chorób i powodujących cierpienie objawów, odczuwanych w ciele, są uporczywe problemy psychiczne. Jednym z najwybitniejszych uczonych w zakresie medycyny psychosomatycznej był Franz Alexander, który już w 1950 r. opracował chicagowską siódemkę, czyli zestawienie najczęściej występujących chorób psychosomatycznych. Są to:
- choroba wrzodowa żołądka,
- nadciśnienie tętnicze,
- astma oskrzelowa,
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- zapalne choroby jelita grubego,
- nadczynność tarczycy,
- atopowe zapalenie skóry.
Naukowcy wciąż udowadniają, że stan umysłu wpływa na pracę poszczególnych narządów i całego ciała, a przede wszystkim na odporność i starzenie się organizmu. Rozważają więc rozszerzenie chicagowskiej siódemki m.in. o takie choroby, jak: migrena, otyłość, zaburzenia snu, zaburzenia apetytu, choroba niedokrwienna serca, tiki nerwowe, uzależnienia oraz choroby autoimmunologiczne. Objawy wszystkich wymienionych wyżej chorób łączy związek z psychiką. Na szczęście, zaburzenia psychosomatyczne można i trzeba leczyć holistycznie, oddziałując zarówno na ciało, jak i na umysł, za pomocą sprawdzonych technik terapeutycznych i farmakoterapii. Odpowiednio poprowadzona psychoterapia może zmienić nie tylko podejście do życia, ale również pozytywnie wpłynąć na cały organizm, uzdrawiając i odmładzając komórki pacjenta.
Czym są zaburzenia psychosomatyczne?
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dolegliwości psychosomatyczne, odczuwane w ciele chorego, mają źródło w psychice. Często nie da się uzasadnić ich występowania schorzeniami natury organicznej. Zaburzeniom psychicznym przypisuje się przy tym rolę nie tylko w powstawaniu, ale również w przebiegu choroby. W systemie, klasyfikującym zaburzenia psychiczne, DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) występują dwie kategorie, które umożliwiają diagnozę zaburzeń psychosomatycznych, czyli chorób, które mają niewyjaśnione podłoże w psychice. Są to:
- objawy medycznie niewyjaśnione (medically unexplained symptoms),
- czynniki psychiczne, oddziałujące na inne schorzenia (psychological factors affecting other medical condition).
Z kolei w międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD-11 (International Classification of Diseases) uwzględniono kategorię zaburzeń psychicznych, związanych z cierpieniem cielesnym (bodily distress disorder), zaliczaną we wcześniejszym wydaniu klasyfikacji do zespołu fizycznej reakcji na stres (bodily distress syndrome). Przyczyn występowania zaburzeń psychosomatycznych upatruje się bowiem głównie w przewlekłym stresie, spowodowanym przez przykre doświadczenia życiowe w dzieciństwie lub traumy w dorosłości, które mogą prowadzić do depresji, napadów lęku i fobii społecznej. Co ważne, osoby doświadczające depresji i zaburzeń lękowych są w grupie podwyższonego ryzyka w kontekście występowania chorób kardiologicznych, nadciśnienia tętniczego, udarów mózgu i zachorowania na artretyzm.
Zaburzenia psychosomatyczne – objawy i leczenie
Jakie są objawy zaburzeń psychosomatycznych? Zacznijmy od tego, że świadczące o chorobie symptomy dzieli się ogólnie na: podmiotowe (subiektywne), odczuwane i sygnalizowane przez chorego (np. ból, zmęczenie, nudności, duszność), przedmiotowe (obiektywne), które stwierdza lekarz na podstawie badania organoleptycznego (np. gorączka, wyczuwalny guz, wysypka, powiększenie narządu, szmery sercowe, zmiany odgłosu opukowego płuc) oraz potwierdzone badaniem dodatkowym z użyciem specjalistycznego sprzętu. Symptomy wskazują na rodzaj choroby, pomagając w postawieniu diagnozy.
Odczuwane przez pacjenta symptomy subiektywne, których przyczyny leżą w psychice i nie zawsze udaje się określić ich genezę na podstawie przeprowadzonych badań, określa się mianem objawów psychosomatycznych. Najczęściej dotyczą one serca i innych mięśni, płuc, skóry i żołądka. Właśnie dlatego zaburzenia psychosomatyczne postrzegane są głównie jako skutki ujawniania się problemów psychicznych pod postacią dolegliwości cielesnych. Objawy psychosomatyczne możemy podzielić w tym kontekście na trzy podstawowe grupy:
- bez uszkodzenia tkanek i narządów,
- bez zmian patologicznych w organach ciała, ale ze stwierdzeniem nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu (np. zespół jelita drażliwego, zaburzenia snu, bóle psychogenne, omdlenia, trudności w przełykaniu),
- typowo somatyczne, w których powstaniu kluczową rolę odgrywają procesy psychiczne (np., astma oskrzelowa, atopowe zapalenie skóry, łysienie plackowate, samoistne nadciśnienie tętnicze i choroba wrzodowa żołądka).
Najczęściej zaburzenia psychosomatyczne objawiają się w postaci dolegliwości, związanych z układami ciała: oddechowym (np. astma), trawiennym (np. wrzody żołądka) i sercowo–naczyniowym (np. choroba wieńcowa).
Zaburzenia psychosomatyczne – pomoc psychologa
Twój organizm funkcjonuje w sposób holistyczny. Umysł i ciało są ze sobą nierozerwalnie powiązane. Właśnie dlatego wcześnie wprowadzona i odpowiednio dobrana psychoterapia pod okiem doświadczonego specjalisty z Pracowni Rozwoju Osobistego Kreska w Poznaniu może pomóc w ustaleniu przyczyn dolegliwości psychosomatycznych i skutecznym ich leczeniu, umożliwiając zdrowsze i dłuższe życie. Najlepsze rezultaty w leczeniu zaburzeń psychosomatycznych przynosi terapia poznawczo-behawioralna, która pozwala systematycznie zmniejszać poziom stresu, niepokoju i lęku, czyli emocji towarzyszących najczęściej chorobom somatycznym o trudnych do ustalenia przyczynach.
Zaufaj wiedzy i doświadczeniu psychologa, który podczas pierwszej konsultacji rozwieje Twoje wątpliwości i udzieli fachowej porady, dotyczącej dalszego postępowania w przypadku subiektywnie odczuwanych objawów psychosomatycznych.