Odczuwasz lęk wobec sytuacji społecznych, związanych z kontaktem i rozmowami z innymi ludźmi? Unikasz spotkań towarzyskich, bo czujesz się tak, jakby ktoś stale Cię obserwował? Sprawdź, czym jest i jak objawia się fobia społeczna. Poznań z Pracownią Rozwoju Osobistego Kreska to miejsce, gdzie znajdziesz profesjonalne wsparcie doświadczonego psychologa i podejmiesz leczenie zespołu lęku społecznego.
Psycholog pomoże Ci ocenić stopień nasilenia objawów lęku przed różnymi sytuacjami społecznymi oraz zbada wpływ tych symptomów na codzienne funkcjonowanie. Zidentyfikowanie problemów oraz przyczyn fobii społecznej pozwoli ułożyć optymalny plan leczenia. Głównym celem psychoterapii jest przygotowanie pacjenta do samodzielnego radzenia sobie z objawami lęku w przyszłości.
Pamiętaj, że nie jesteś sam. Fobia społeczna należy do najczęściej diagnozowanych zaburzeń psychicznych na świecie. Występuje u 7–9 procent ogółu społeczeństwa. Dawniej nazywana nerwicą społeczną lub zaburzeniem lęku społecznego, fobia społeczna często mylona jest z nadmierną nieśmiałością. Należy do grupy zaburzeń lękowych i związanych ze stresem, obok lęku napadowego (panicznego), agorafobii, fobii specyficznej, lęku separacyjnego i mutyzmu wybiórczego, zgodnie z zapisami międzynarodowych klasyfikacjach chorób ICD-11 (International Classification of Diseases) oraz DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Zobacz, jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia fobii społecznej.
Co to jest fobia społeczna?
Fobia społeczna to zaburzenie lękowe, które wiąże się z odczuwaniem nadmiernego niepokoju wobec sytuacji społecznych, związanych z kontaktami z innymi ludźmi. Dyskomfort powodują zwłaszcza rozmowy, jedzenie i picie w obecności innych oraz wygłaszanie przemówień. Niepokój wynika z obawy przed okazaniem lęku publicznie, co mogłoby zostać negatywnie ocenione przez obserwatorów. Choroba ma charakter przewlekły, co może prowadzić do znacznego pogorszenia jakości życia, a nawet współwystępowania innych zaburzeń.
Fobia społeczna prowadzi najczęściej do konsekwentnego unikania pewnych sytuacji społecznych, izolacji, osamotnienia, a jeśli już dojdzie do nieuniknionej konfrontacji z rzeczywistością, epizod związany jest z odczuwaniem silnego lęku, strachu i niepokoju. Objawy zaburzeń lękowych utrzymują się przez co najmniej kilka miesięcy, powodując znaczne ograniczenia w życiu osobistym, rodzinnym, społecznym, edukacyjnym, zawodowym lub w innych ważnych obszarach funkcjonowania chorego.
Fobia społeczna – objawy, przyczyny i leczenie
Pierwsze objawy fobii społecznej można zaobserwować już w okresie dojrzewania, najczęściej zaś między 17. a 30. rokiem życia człowieka. Przyczyn tego zaburzenia upatruje się w czynnikach genetycznych, psychologicznych, społeczno-kulturowych i neurobiologicznych. Poznawczo-behawioralny model powstawania fobii społecznej i utrwalania zaburzeń lękowych stworzyli Clark i Wells, zaliczając do bezpośrednich przyczyn powstawania lęku:
- błędne wyobrażenia o sobie w oczach innych ludzi,
- wybiórczą koncentrację uwagi na domniemanym zagrożeniu,
- wybór negatywnej interpretacji zdarzeń, nawet wtedy, gdy można ocenić je neutralnie lub pozytywnie,
- przekonanie, że wymagania innych są wyższe niż możliwości chorego, przez co niemożliwe jest zdobycie aprobaty,
- przypisywanie zbyt dużej mocy sprawczej ocenom innych.
Do utrwalania odczuwanego lęku przyczyniają się zaś: nadmierna koncentracja na własnych reakcjach somatycznych, wyciąganie negatywnych dla siebie wniosków, działania zabezpieczające, w tym m.in. unikanie spotkań, cenzurowanie swoich wypowiedzi i nieutrzymywanie kontaktu wzrokowego, a także analiza byłych i spodziewanych sytuacji społecznych – szczegółowa, lecz selektywna, oparta na negatywach. Obok uporczywego lęku, do głównych objawów fobii społecznej należą zachodzące w organizmie zmiany somatyczne, pojawiające się w reakcji na ekspozycję społeczną.
Najczęściej występujące objawy somatyczne fobii społecznej to: przyspieszone bicie lub kołatanie serca, rumieńce, drżenie rąk i mięśni, nadmierna potliwość, duszność i nudności, szum w uszach, zaburzenia mowy, w tym jąkanie się oraz zawroty głowy. Prawdziwą torturą dla osób cierpiących na fobię społeczną może okazać się załatwianie codziennych spraw. Leczenie zespołu lęku społecznego jest zatem koniecznością.
Fobia społeczna – pomoc psychologa
Najlepsze efekty w leczeniu fobii społecznej uzyskuje się za pomocą psychoterapii, wspomaganej zwykle środkami farmakologicznymi, głównie lekami przeciwdepresyjnymi. Na podstawie wspomnianego wcześniej modelu fobii społecznej Clarka i Wellsa opracowana została terapia poznawczo-behawioralna, na którą składają się:
- stopniowa konfrontacja z sytuacją, która wywołuje lęk,
- desensytyzacja – nauka swobodnej reakcji na sytuację społeczną,
- zmiana przekonań, czyli restrukturyzacja poznawcza,
- rozpoznanie mechanizmów lękowych,
- zmiana zachowań zabezpieczających,
- zmiana zniekształconych wyobrażeń na swój temat, a także odejście od koncentrowania się na sobie,
- modyfikacja przekonań, które dotyczą negatywnych skutków zachowania,
- zmiana nawyku rozpamiętywania negatywnych doświadczeń,
- techniki relaksacyjne,
- zakończenie terapii.
Celem psychoterapii jest przygotowanie pacjenta Pracowni Rozwoju Osobistego Kreska w Poznaniu do samodzielnego opanowania lęku w przyszłości. Pierwszym krokiem do otrzymania pomocy jest uświadomienie sobie problemu i wyciągnięcie ręki do specjalisty.